kiedy obiema, kiedy oboma?

kiedy obiema, kiedy oboma?
20.01.2012
20.01.2012
Na Facebooku pod jednym ze zdjęć zalazłam podpis oboma rękami. Zazgrzytało mi niemiłosiernie, bo albo obiema rękami, albo oboma rękoma. Czy mam rację?
Pozdrawiam.
Hania Szulc
Rywalizacja form dwiema i dwoma trwała w polszczyźnie co najmniej od XV wieku. W XIX wieku gramatycy ustalili zasady ich repartycji: dwiema tylko w rodzaju żeńskim, dwoma w męskim i nijakim oraz fakultatywnie w żeńskim. W rodzaju męskim i nijakim możemy ponadto użyć formy dwu, ale w praktyce jest ona tu bardzo rzadka, np. z dwiema (rzadziej dwoma) kobietami, ale z dwoma (bardzo rzadko: dwu) mężczyznami.
Z kolei forma rękoma, wymieniona w pytaniu, to pozostałość prasłowiańskiej liczby podwójnej. W staropolszczyźnie formy dualne rzeczowników współwystępowały z liczebnikiem dwiema, np. dwiema drogoma, a także z jego nowszym wariantem, np. dwoma grzywnoma. W czasie, gdy upowszechniła się forma dwoma, liczba podwójna nie funkcjonowała już jako żywa kategoria. Z liczebnikiem oba rzecz ma się tak jak z liczebnikiem dwa. Nie ma więc uzasadnienia historycznego dla reguły, którą Pani sformułowała w pytaniu.
Jeśli chodzi o uzus, to wgląd w niego daje nam Narodowy Korpus Języka Polskiego. Ciąg obiema rękami występuje tu 234 razy, ciąg oboma rękoma – jeden raz. Z gramatycznego punktu widzenia ten drugi jest poprawny, ale nie używany.
W odniesieniu do rąk jednej osoby moglibyśmy sięgnąć po liczebniki zbiorowe dwoje, oboje, w narzędniku – dwojgiem rąk, obojgiem rąk. Ciekawe, że NKJP w ogóle nie dokumentuje tych połączeń. Są poprawne, choć brzmią oczywiście książkowo.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego