dlaczego Stambuł, a nie Istanbuł

dlaczego Stambuł, a nie Istanbuł
11.02.2014
11.02.2014
Dlaczego oficjalnie po polsku piszemy Stambuł? Po turecku to İstanbul, po niemiecku, włosku i angielsku – Istanbul, po francusku – Istanbul lub Istamboul, po hiszpańsku – Estambul. Co więcej – jeśli wierzyć książkom i encyklopediom – nazwa pochodzi od zniekształconych „po turecku” greckich słów εἰς τὴν πóλιν (eis ten polin) – a więc jej pierwszy człon wyraźnie jest samogłoskowy. Jedynymi językami poza polskim, w których jest forma dwusylabowa bez I, są chyba rosyjski, ukraiński i białoruski…
Polska nazwa Stambuł jest refleksem dawnego osmańskiego Stambol. Podstawą tej nazwy stało się wyrażenie przyimkowe, którym Grecy określali Konstantynopol. Do Turków doszła postać bez i-, wbrew temu, co długo sądzono, kierując się słusznie źródłem greckim, ale literackim (z samogłoską na początku), podczas gdy w rzeczywistości źródłem wyrazu była grecka postać dialektalna: stambóli, powstała ze stan Póli(n) ‘do Miasta’ lub ‘w Mieście’. Późniejsze tureckie i- w nagłosie słowa İstanbul wydaje się być zwykłą protezą, wstawioną przed grupę spółgłoskową; nie jest to jednak zupełnie pewne.
Odpowiedź opracowałam na podstawie nie opublikowanego jeszcze artykułu, udostępnionego mi uprzejmie przez autorów: prof. Marka Stachowskiego z UJ i dr. Roberta Woodhouse’a z University of Queensland w Australii.
Barbara Podolak, Uniwersytet Jagielloński
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego