różności
1. Mam kłopot z wyrażeniem w międzyczasie. Wydaje się, że już na dobre zadomowiło się w języku, i to nie tylko potocznym. Czy nadal jest ono niepoprawne, czy też jest już dopuszczalne w języku literackim i można go użyć w książce? Trudno je czymś zastąpić.
2. Jaka jest poprawna forma wyrażeń typu 14,5 tony bomb / 14 ton bomb oraz spadło 1054 bomb / spadły 1054 bomby?
3. Uchodźctwo czy uchodźstwo? Mam dwa słowniki i każdy podaje co innego (PWN versus Ossolineum).
4. Jaka powinna być forma czasownika w wyrażeniu „Bell P-39Q Airacobra został przydzielony…” / „Bell P-39Q Airacobra została przydzielona…”. Bell to nazwa producenta, P-39Q – oznaczenie fabryczne, a Airacobra to nazwa własna tego samolotu.
Pozdrawiam serdecznie.
15.11.2001
15.11.2001
Szanowna Redakcjo, 1. Mam kłopot z wyrażeniem w międzyczasie. Wydaje się, że już na dobre zadomowiło się w języku, i to nie tylko potocznym. Czy nadal jest ono niepoprawne, czy też jest już dopuszczalne w języku literackim i można go użyć w książce? Trudno je czymś zastąpić.
2. Jaka jest poprawna forma wyrażeń typu 14,5 tony bomb / 14 ton bomb oraz spadło 1054 bomb / spadły 1054 bomby?
3. Uchodźctwo czy uchodźstwo? Mam dwa słowniki i każdy podaje co innego (PWN versus Ossolineum).
4. Jaka powinna być forma czasownika w wyrażeniu „Bell P-39Q Airacobra został przydzielony…” / „Bell P-39Q Airacobra została przydzielona…”. Bell to nazwa producenta, P-39Q – oznaczenie fabryczne, a Airacobra to nazwa własna tego samolotu.
Pozdrawiam serdecznie.
ad 1. Wyrażenie w międzyczasie zostało już uznane za dopuszczalne w języku potocznym (zob. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN), choć z zastrzeżeniami. Aprobuje się je, gdy wskazuje na czas, jaki upłynął między dwoma wskazanymi zdarzeniami, np. „Rano mam zebranie, po południu cocktail party, a w międzyczasie rozmowy z delegacją japońską” (przykład z cytowanego słownika). Nie aprobuje się go w znaczeniu 'tymczasem, w tym czasie', np. „Zrobię pranie, a ty w międzyczasie posprzątaj” (tamże). Naszym zdaniem to zastrzeżenie jest dość sztuczne i niepraktyczne: ostatecznie każdy normalny odcinek czasu mieści się między dwoma zdarzeniami, które można wskazać w wypowiedzi albo nie. Jeśli jednak chce być Pan w zgodzie ze skodyfikowaną normą, nie ma innej rady niż słuchać Słownika poprawnej polszczyzny. Z drugiej strony i to nie zabezpieczy Pana przed podejrzeniami o błąd językowy, gdyż wiele osób w ogóle nie tolerują wyrażenia w międzyczasie, niezależnie od tego, w jaki sposób się go używa. Jest tak, jak kiedyś napisaliśmy w przedmowie do Słownika wyrazów kłopotliwych: „warto pamiętać, że mówiącego oceniają słuchacze, a nie autorzy książek”.
ad 2. Podajemy przykłady: Spadło 14 ton bomb, Spadło 14,5 tony bomb, Spadły 1054 bomby.
ad 3. Nasze słowniki podają tylko formę uchodźstwo, podobnie Ortografia polska Ossolineum (wyd. z 1972 r.). Pisze się jednak uchodźca i stąd mogą brać się wahania i wątpliwości.
ad 4. Powinno być: „Bell P-39Q Airacobra został przydzielony…”. W tego typu konstrukcjach (tzw. apozycyjnych) w związek zgody z czasownikiem wchodzi bowiem pierwszy człon, np. Mickiewiczowska dziewica bohater, nie Mickiewiczowski dziewica bohater, podobnie Panowie szlachta jechali, nie zaś Panowie szlachta jechała.
ad 2. Podajemy przykłady: Spadło 14 ton bomb, Spadło 14,5 tony bomb, Spadły 1054 bomby.
ad 3. Nasze słowniki podają tylko formę uchodźstwo, podobnie Ortografia polska Ossolineum (wyd. z 1972 r.). Pisze się jednak uchodźca i stąd mogą brać się wahania i wątpliwości.
ad 4. Powinno być: „Bell P-39Q Airacobra został przydzielony…”. W tego typu konstrukcjach (tzw. apozycyjnych) w związek zgody z czasownikiem wchodzi bowiem pierwszy człon, np. Mickiewiczowska dziewica bohater, nie Mickiewiczowski dziewica bohater, podobnie Panowie szlachta jechali, nie zaś Panowie szlachta jechała.
Mirosław Bańko