Czytałem „Onych” Torańskiej

Czytałem „Onych” Torańskiej
10.04.2017
10.04.2017
Szanowni Państwo,
jeśli film nosi tytuł „Ona”, to czy lepiej powiedzieć: Nie widziałem „Jej”, Widziałem „Ją”, czy może: Nie widziałem filmu „Ona”, Widziałem film o tytule „Ona”?

Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Nie ma chyba zasad, które regulowałyby kwestię odmiany tytułów (filmów, książek, czasopism) tożsamych z zaimkami. Gdy w połowie lat 80. XX wieku ukazał się (w drugim obiegu) tom Teresy Torańskiej pt. „Oni”, spontanicznie zaczęto odmieniać tytuł, jednak nie według wzorca typowego dla zaimków (oni – ich – im itd.), lecz według paradygmatu przymiotnikowego, bez zmian w temacie (oni – onych – onym itd.). W ten sam sposób zresztą traktuje się w językoznawstwie (a ściślej – w politolingwistyce) zaimek oni będący nazwą kategorii osób wykluczonych ze wspólnoty przez polityków (np. Tą wypowiedzią kandydat potwierdził istnienie podziału na „nas” i „onych”).
Nie sądzę, by należało korzystać z tego wzorca przy używaniu innych zaimków osobowych jako nazw tytułów – wypowiedź Nie widziałem jeszcze „Onej” byłaby nie tylko niegramatyczna, lecz także niezrozumiała. Ponieważ jednak w takiej sytuacji odmienienie zaimka w sposób standardowy wydaje się po prostu dziwne i mylące, szczególnie w wypowiedzi ustnej, gdy nie możemy zastosować cudzysłowu (Nie widziałem jeszcze „Jej”, Przeczytałem to w „Nas” – wyobraźmy sobie istnienie czasopisma „My”), najwłaściwsze wydaje się opatrywanie tego tytułu wyrazem klasyfikującym (Nie widziałem jeszcze filmu „Ona”, Przeczytałem to w piśmie „My”).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego