Dlaczego sierp i młot, ale Hammer und Siechel?

Dlaczego sierp i młot, ale Hammer und Siechel?
23.05.2016
23.05.2016
Przy podawaniu nazwy charakterystycznego komunistycznego symbolu w językach germańskich najpierw wymienia się młot, zaś sierp jako drugi w kolejności (podobnie jest w języku greckim, tzn. młot i sierp). W językach romańskich, słowiańskich i należących do innych rodzin (m.in. litewskim, fińskim, węgierskim, albańskim, tureckim) pierwsze miejsce zajmuje sierp, drugie młot. Czy mogłabym poprosić o wyjaśnienie przyczyn tego zjawiska? Skąd u narodów germańskich ta odwrócona kolejność?
Z tego, co udało mi się ustalić (skonsultowałem to z przyjacielem mieszkającym od lat w Bonn), Niemcy rzeczywiście częściej posługują się wyrażeniem Hammer und Sichel (młot i sierp), ale to nie oznacza, że nie mówią też i nie piszą niekiedy Sichel und Hammer (sierp i młot).
Jak wiadomo, sierp i młot jest znakiem, który miał symbolizować ideę rządów chłopów (sierp) i robotników (młot). W języku niemieckim używa się określenia Arbeiter und Bauernstadt (państwo robotniczo-chłopskie) i dlatego upowszechniła się kolejność Hammer und Sichel (młot i sierp), będąc odbiciem kolejności używanych przez poszczególne grupy społeczne narzędzi potrzebnych do pracy.
Z Arbeiter – robotnikami – kojarzy się Hammer (młot), z Bauern – chłopami – Sichel (sierp) i z tym właśnie należy łączyć posługiwanie się przez Niemców odwróconym szykiem znanego nam wyrażenia sierp i młot (ros. cерп и молот), czyli młot i sierp (Hammer und Sichel).
Warto jednak jeszcze wspomnieć o tym, że symbole sierpa i młota znano i wykorzystywano na obszarach niemieckojęzycznych niekoniecznie w odniesieniu do symboliki związanej z ideami komunizmu. W czasach pierwszej republiki w Austrii sierp był symbolem chłopów, a młot – symbolem robotników.
Jak wiemy, po rozpadzie monarchii Austro-Węgier w 1918 roku zadecydowano, że orzeł (jednogłowy) w godle Austrii będzie trzymał w prawej ręce sierp (symbol chłopów), a w lewej młot (symbol robotników), na jego głowie zaś znajdzie się korona w kształcie muru (Mauerkrone), symbol mieszczaństwa.
Wprawdzie w latach 1934–38 powrócono (na krótko) do dwugłowego orła pozbawionego sierpa, młota i korony, ale w 1945 roku władze republiki Austrii przywróciły godło z 1919 roku (po II wojnie światowej dodano jeszcze rozerwane łańcuchy będące symbolem wyzwolenia spod dyktatury nazistów).
Do dzisiaj zatem w godle demokratycznego państwa (członka Unii Europejskiej) widnieją symbole łączone powszechnie z dyktaturą proletariatu (ludowładztwa).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego