Dlaczego szwendać się

Dlaczego szwendać się
3.10.2016
3.10.2016
Szanowni Państwo,
dopiero zajrzenie do słownika uświadomiło mi, że poprawna pisownia potocznego czasownika to szwendać, a nie szwędać. Zauważyłem zresztą, że jest to błąd popełniany przez ludzi. Czy można prosić o przybliżenie etymologii tego wyrazu, która zapewne uzasadni powód nietypowej w moim odczuciu pisowni? Brzmi z niemiecka.

Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Czasownik zwrotny szwendać się (‘chodzić tu i tam, wałęsać się, włóczyć się’) – wbrew temu, co można by sądzić – nie ma nic wspólnego z niemczyzną. Wszystko wskazuje na to, że jest przeróbką fonetyczną archaicznego czasownika szwędrać się o tym samym znaczeniu, pisanego przez ę. Ponieważ samogłoska nosowa ę przed spółgłoską d przechodzi w |en|, z czasem upowszechniła się pisownia szwendrać się, a później szwendać się (-dr- uproszczono sobie do -d-). Niekiedy jednak widywało się w druku grafię szwędać się. Wszystkie te formy odnotował Słownik języka polskiego Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego (tzw. warszawski), Warszawa 1915, t. VII, s. 693–694.
Ostatecznie kodyfikatorzy ortografii na początku XX wieku postawili na zapis z en szwendać się. Może dlatego, że istniał w obiegu podobny brzmieniowo bezokolicznik szwenkować się (‘obrócić się’)? Niewykluczone jest też odwołanie się do czasownika szwankować (‘być w złym stanie, mieć wady, braki’), wywiedzionego z niemieckiego verbum schwanken (‘chwiać się, wahać się’).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego