Do Krzymosz, Krzymoszów czy Krzymoszy?

Do Krzymosz, Krzymoszów czy Krzymoszy?
9.02.2006
9.02.2006
Mam problem z odmianą nazwy miejscowości Krzymosze. W Kulturze języka polskiego (W-wa 2005) H. Jadackiej znalazłam informację o odmianie tego typu nazw (pluralia tantum, s. 73). Odmieniłabym więc w dopełniaczu Krzymoszów lub Krzymosz (podobno tak odmienia się lokalnie), ale Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce z 1981 r. podaje odmianę Krzymoszy. Która więc forma jest właściwa? I czy tę pozycję sprzed lat można uważać za aktualne źródło form fleksyjnych?
We wstępie do Wykazu urzędowych nazw miejscowości w Polsce podano informację, że formy dopełniacza zostały ustalone na podstawie prowadzonych lokalnie wywiadów. Mogłoby to oznaczać, że forma Krzymoszy jest tą, której używają mieszkańcy tej miejscowości.
Jednak nie zawsze formy ustalone tym sposobem są identyczne z używanymi lokalnie, a najbardziej zaskakująca rozbieżność to forma dopełniacza od nazwy TychyWykaz podaje Tych, choć lokalnie jest prawie wyłącznie Tychów.
Wynikać to może z wielu przyczyn, których nie da się w tym miejscu objaśnić. Warto jednak wiedzieć, że dwie formy mogą funkcjonować nawet w jednej niewielkiej miejscowości (ciekawy przykład jest w archiwum naszej poradni).
Nazw geograficznych mamy w Polsce setki tysięcy, wiele z nich ma odmianę z dzisiejszego punktu widzenia osobliwą (zwykle dlatego, że zachowuje pamięć o jakichś faktach historycznojęzykowych). Zrozumiałe, że nie możemy opanować wszelkich niuansów lokalnej fleksji. W związku z tym należy uznać, że w odniesieniu do rzadko używanych nazw dopuszczalne są formy regularne, utworzone zgodnie z zasadami ogólnymi. Na tej podstawie za poprawne można uznać formy Krzymoszów i Krzymosz (typ drugi częściej występuje w odmianie nazw geograficznych, por. np. do Katowic, Jedlicz). Formy Krzymoszy też nie można odrzucić, jeśli jest używana lokalnie.
Wniosek: każda z trzech form ma uzasadnienie, moim zdaniem najwięcej argumentów przemawia za formą Krzymosz (występuje w praktyce językowej), toteż proponuję uznać ją za podstawową, pozostałe formy należy uznać za jej dopuszczalne warianty.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego