Dwudziesto-dwunastościan

Dwudziesto-dwunastościan
16.12.2016
16.12.2016
Szanowni Państwo,
jak poprawnie należy zapisać inną nazwę bryły (ścięty dwunastościan):
dwudziesto-dwunastościan – z dywizem
czy łącznie:
dwudziestodwunastościan?

Dziękuję za odpowiedź.

Z wyrazami szacunku
K.Z.
Chodzi o oboczną nazwę dwunastościanu ściętego, czyli wielościanu półforemnego o 32 ścianach w kształcie 12 dziesięciokątów foremnych i 20 trójkątów równobocznych, mającego 90 krawędzi i 60 wierzchołków (taką bryłę można uzyskać właśnie przez ścięcie wierzchołków zwykłego dwunastościanu foremnego).
W terminologii matematycznej (geometrycznej) – na co wskazuje uzus – zapisuje się to zawsze z łącznikiem jako dwudziesto-dwunastościan, co ma wyróżnić cechy desygnatu, czyli zwrócić uwagę odbiorcy na odpowiednią w bryle liczbę dziesięciokątów i liczbę trójkątów.
Niewątpliwie w owym złożeniu liczebnikowo-rzeczownikowym trzeba mówić o członach liczebnikowych równorzędnych znaczeniowo (jest 20 trójkątów i 12 dziesięciokątów). Dlatego określenie dwudziesto-dwunasto- „w całości” odnosi się do członu nadrzędnego (-ścian).
Dla jeszcze większego uwypuklenia przejrzystości graficznej omawianego złożenia dałoby się nawet obronić pisownię z dwoma łącznikami – dwudziesto-dwunasto- ścian. Nie widuje jej się jednak w literaturze przedmiotu.
Co się zaś tyczy zapisu (łącznego) dwudziestodwunastościan, o który pyta internauta, to należy go odrzucić. Nie jest to przecież złożenie tego samego rodzaju, co np. dwudziestopięciolatek (‘ktoś, kto ma 25 lat’) czy dwudziestopięciotysięcznik (‘coś, co ma 25 tys. metrów’), a nawet dwunastościan (‘coś, co ma 12 ścian’). Wprawdzie zakończenie -o- w członie dwudziesto- pozostaje takim samym interfiksem, jak -o- w członie dwunasto- (a to decyduje o pisowni łącznej dwunastościan), ale w tym wypadku nie ma to znaczenia: w zetknięciu ze sobą obydwa człony tworzą połączenie współrzędne (stąd łącznik). Dlatego naturalny odruch niektórych użytkowników polszczyzny, by pisać również dwudziestodwunastościan (bez dywizu), skoro poprawnie jest dwunastościan, można uznać za naturalny, ale jednak niewłaściwy.
Szkoda, że słowniki ortograficzne nie pozwalają zainteresowanym jednoznacznie rozwiać wątpliwości w tej sprawie.
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego