Dzień dobry czy Dobry wieczór?
31.01.2006
Jaki jest przedział czasowy odnośnie używania zwrotów typu: Dzień dobry a Dobry wieczór i Do widzenia a Dobranoc? Moje pytanie dotyczy sytuacji, gdy zimą znaczna część społeczeństwa o godzinie np. 16.00, wchodząc do sklepu, mówi Dobry wieczór, a wychodząc – Dobranoc. Dziwi mnie to, bowiem zawsze używam słów Dobry wieczór, gdy mamy do czynienia z godzinami wieczornymi, tj. np. od 19.00, a Dobranoc, gdy nadchodzi czas pójścia spać. Jaka jest zatem reguła używania powyższych zwrotów?
Polski obyczaj niestety nie ustalił ściśle godziny, od której należy stosować formy powitań Dobry wieczór i pożegnań Dobranoc. W innych kulturach odpowiednie formy powitań i ich replik przyporządkowane są precyzyjnemu podziałowi doby na rano, południe, wieczór itp.
Zdani więc jesteśmy na własną intuicję. Mówiąc ogólnie, można używać wymienionych form wtedy, gdy na dworze jest całkowicie ciemno, w domach zapalone jest światło, na ulicach – latarnie.
Jednak częstotliwość użycia tych form – w porównaniu z coraz bardziej uniwersalnymi Dzień dobry i Do widzenia – zdecydowanie się zmniejsza. Z moich obserwacji wynika, że użytkownicy języka wolą raczej użyć formy Dzień dobry niż każdorazowo rozstrzygać, czy na Dobry wieczór jest już odpowiednia pora, czy jeszcze nie.
Zauważam ponadto, że forma Dobry wieczór częściej ma zastosowanie w relacjach prywatnych niż w takich, w jakie wchodzimy z nieznajomą ekspedientką w markecie. A forma Dobranoc używana jest wtedy, gdy pora (ale i sytuacja) jest taka, że mamy podstawy sądzić, iż odbiorca rzeczywiście wkrótce pójdzie spać. Dlatego w użyciu formy Dobranoc w sklepie, kilka godzin przed jego zamknięciem, można doszukiwać się drwiny mówiącego.
Jak więc postępować, by nie narazić się na miano osoby niestarannie wychowanej? W miejscach oświetlonych, w kontakcie z osobami nieznajomymi – używać form Dzień dobry i Do widzenia. Formy Dobry wieczór i Dobranoc zarezerwować do kontaktów prywatnych. Ponadto formę Dobranoc stosować w sytuacjach, gdy życzenie komuś dobrej nocy (pierwotnie była to forma życzeń) ma sens.
Zdani więc jesteśmy na własną intuicję. Mówiąc ogólnie, można używać wymienionych form wtedy, gdy na dworze jest całkowicie ciemno, w domach zapalone jest światło, na ulicach – latarnie.
Jednak częstotliwość użycia tych form – w porównaniu z coraz bardziej uniwersalnymi Dzień dobry i Do widzenia – zdecydowanie się zmniejsza. Z moich obserwacji wynika, że użytkownicy języka wolą raczej użyć formy Dzień dobry niż każdorazowo rozstrzygać, czy na Dobry wieczór jest już odpowiednia pora, czy jeszcze nie.
Zauważam ponadto, że forma Dobry wieczór częściej ma zastosowanie w relacjach prywatnych niż w takich, w jakie wchodzimy z nieznajomą ekspedientką w markecie. A forma Dobranoc używana jest wtedy, gdy pora (ale i sytuacja) jest taka, że mamy podstawy sądzić, iż odbiorca rzeczywiście wkrótce pójdzie spać. Dlatego w użyciu formy Dobranoc w sklepie, kilka godzin przed jego zamknięciem, można doszukiwać się drwiny mówiącego.
Jak więc postępować, by nie narazić się na miano osoby niestarannie wychowanej? W miejscach oświetlonych, w kontakcie z osobami nieznajomymi – używać form Dzień dobry i Do widzenia. Formy Dobry wieczór i Dobranoc zarezerwować do kontaktów prywatnych. Ponadto formę Dobranoc stosować w sytuacjach, gdy życzenie komuś dobrej nocy (pierwotnie była to forma życzeń) ma sens.
Małgorzata Marcjanik, prof., Uniwersytet Warszawski
