Gdzież są twoje szklane domy? – rozmyślał, brnąc dalej. – Gdzież są twoje szklane domy?

Gdzież są twoje szklane domy? – rozmyślał, brnąc dalej. – Gdzież są twoje szklane domy?
2.11.2016
2.11.2016
Szanowni Państwo,
czy w takim przypadku powinien pojawić się przecinek:
Co ja tu robię?(,) pomyślał.
Czy zapisanie Co ja tu robię? kursywą coś zmienia?

Z wyrazami szacunku
Anna Kubiak

Wątpliwość ujawniona w pytaniu wiąże się z regułą [414], która mówi, iż pytajnik zastępuje znaki interpunkcyjne oddzielające oraz dwukropek. Dlatego też gdy dochodzi do zbiegu tego rodzaju znaków, pytajnik należy pozostawić, a kropkę, średnik, przecinek i dwukropek pominąć.
Ci, którzy stosują się do tej reguły literalnie, pomijają znak przecinka także w tekstach beletrystycznych na granicy między tzw. monologiem niewypowiedzianym (wewnętrznym, pomyślanym) a narracją zawierającą czasownik oznaczający myślenie, por.

Zanim pozwoliłem mu się odwrócić i kazałem usiąść, poczułem lekką konsternację. Co ja tu robię z tym pistoletem w ręku? pomyślałem i od razu sobie odpowiedziałem: Nie to wcale nie powinno mnie dziwić. (J. Marías)

Inni, którzy postrzegają dialogi i monologi wewnętrzne bohaterów zestawione z narracją jako szczególny typ wypowiedzenia złożonego, w którym obie części wypowiedzenia biegną niezależnie od siebie, oddzielają obie części przecinkiem także wówczas, gdy monolog kończy się pytajnikiem bądź wykrzyknikiem, por.

Nikołaj popatrzył na dziewczynę. Co ja tu robię?, pomyślał i odparł: – Tak, tak. Musimy wracać do domu. (D.A. Strelnikoff)

To ja, taki stary i złachany?, przemknęło mi przez myśl. (R. Ostaszewski)

Nie można takich zapisów uznać za błędne. Niemniej najlepiej postąpić zgodnie z zaleceniem znajdującym się w dalszej części przywołanej tu reguły [414], która mówi, iż po znaku zapytania można postawić tylko wielokropek, myślnik albo wykrzyknik (oraz cudzysłów i nawias zamykający). Zalecenie to ilustrowane jest m.in. następującym przykładem:

Gdzież są twoje szklane domy? – rozmyślał, brnąc dalej. – Gdzież są twoje szklane domy? (S. Żeromski)

Tego wzorcowego pod względem interpunkcyjnym sposobu oznaczania przejścia od monologu pomyślanego do narracji należałoby się trzymać również wówczas, gdy monolog wewnętrzny będzie ujęty w cudzysłów lub złożony kursywą, por.

„Czy ja, do licha, nie wpadłem w jaką awanturę?” – pomyślał Wokulski. (B. Prus)
Jestem w miejscu, którego nie znam. Co ja tu właściwie robię? – pomyślał.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego