Ilość dorsza, połów łososia

Ilość dorsza, połów łososia
18.06.2016
18.06.2016
Szanowni Państwo,
czy w zdaniu: Obiecał, że przyśle wskazaną ilość dorsza albo w tym roku wyda zgodę na połów powinna być ilość czy liczba?
Druga kwestia dotyczy liczby rzeczownika łosoś. Zgodnie z WSJP: „Często używa się form lp w znaczeniu lm, np. połów łososia, sprzedaż łososia, co jednak jest uznawane za nieoprawne”. Czyli w zdaniu: Zgodnie z tradycją wyprawiają się każdego lata w góry po korzonki, a każdej jesieni nad rzekę po łososia jest błąd?

Z poważaniem
Anna K.
Stosowanie liczby pojedynczej zamiast liczby mnogiej w niektórych sytuacjach jest konwencjonalne. Taki zwyczaj utarł się w handlu – rzeczowniki typu marchewka, ziemniak, śledź, dorsz są używane w liczbie pojedynczej na określenie zbiorów tych towarów (np. Marchewka dziś po 3,50, połów śledzia). Konstrukcje takie mają charakter środowiskowy i w języku ogólnym często są uważane za niepoprawne (często, lecz nie zawsze – razi nas np. zdanie Burak dziś po 3,50, ale już nie Marchewka dziś po 3,50 – w odniesieniu nie do pojedynczego warzywa, lecz do zbioru).
Z takim zabiegiem mamy do czynienia w zdaniu Obiecał, że przyśle wskazaną ilość dorsza – mowa w nim przecież o dorszu jako „zbiorze dorszy”. Dlatego w połączeniu z rzeczownikiem dorsz należy użyć słowa, które wskazuje na wartość niepoliczalną: ilość dorsza. Gdybyśmy użyli nazwy ryby w liczbie mnogiej, musielibyśmy powiedzieć liczba dorszy, co zapewne miałoby inny sens niż zdanie wyjściowe.
O ile przytoczone zdanie o dorszach odbieramy jako środowiskowe (wskazuje na to jego treść), co powoduje, że konstrukcja przyśle wskazaną ilość dorsza nie razi, o tyle kolejne zdanie – to o łososiu – sprawia wrażenie wypowiedzianego przez kogoś, kto nie jest handlowcem, dlatego w nim użycie liczby pojedynczej nie tylko jest niepoprawne, lecz także wprowadza czytelnika w błąd: wyprawa nad rzekę po łososia to wyprawa po jedną sztukę ryby.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego