Interpunkcja po słowem
26.12.2016
26.12.2016
Mam pytania do zdania: Szkoły podstawowe, średnie i wyższe, słowem, całe szkolnictwo zasługuje na lepsze traktowanie. 1. Interpunkcja. Do takich sytuacji odnosi się reguła [389]. Powyższa wersja jest zgodna z podanymi tam przykładami, jednak ze względu na intonację przy odczytywaniu postawiłbym te przecinki inaczej: po wyrazie szkolnictwo, a nie słowem. A może nawet ująłbym tę część zdania w dwa myślniki, chcąc ją zaakcentować. 2. Czy orzeczenie nie powinno mieć formy liczby mnogiej? Zacznę od pytania składniowego – tak, orzeczenie tu powinno mieć liczbę mnogą, bo podmiotem jest wyraz szkoły (słowo szkolnictwo jest dopowiedzeniem). Co do interpunkcji: przytoczone przez Pana zdanie zostało zaczerpnięte z Kieszonkowego słowniczka interpunkcyjnego PWN J. Podrackiego i A. Gałązki (Warszawa 2001, s. 222) w postaci, którą zalecają autorzy.
Pozwolę sobie jednak nie zgodzić z nimi (zarówno w sprawie składniowej, o czym wyżej, jak i w kwestii interpunkcji). W zdaniu tym zastosowano się do reguły [389] mówiącej o tym, że tzw. wyrazy poza zdaniem oddzielamy przecinkami (z obu stron) lub przecinkiem i dwukropkiem. W myśl tej zasady zdanie to mogłoby przybrać też postać: Szkoły podstawowe, średnie i wyższe, słowem: całe szkolnictwo zasługuje na lepsze traktowanie.
Sądzę jednak, że element słowem(,) całe szkolnictwo jest wyjaśnieniem, które ze składniowego punktu widzenia stanowi dopowiedzenie (podmiotem jest wówczas wyraz szkoły, co narzuca orzeczeniu formę liczby mnogiej). Dlatego można tu, moim zdaniem, stosować zasadę [385] mówiącą o konieczności oddzielania przecinkami z obu stron takiego elementu. Jako że po słowem można – dla czytelności – postawić cudzysłów, zdanie to przybrałoby postać: Szkoły podstawowe, średnie i wyższe, słowem: całe szkolnictwo, zasługują na lepsze traktowanie.
Pozwolę sobie jednak nie zgodzić z nimi (zarówno w sprawie składniowej, o czym wyżej, jak i w kwestii interpunkcji). W zdaniu tym zastosowano się do reguły [389] mówiącej o tym, że tzw. wyrazy poza zdaniem oddzielamy przecinkami (z obu stron) lub przecinkiem i dwukropkiem. W myśl tej zasady zdanie to mogłoby przybrać też postać: Szkoły podstawowe, średnie i wyższe, słowem: całe szkolnictwo zasługuje na lepsze traktowanie.
Sądzę jednak, że element słowem(,) całe szkolnictwo jest wyjaśnieniem, które ze składniowego punktu widzenia stanowi dopowiedzenie (podmiotem jest wówczas wyraz szkoły, co narzuca orzeczeniu formę liczby mnogiej). Dlatego można tu, moim zdaniem, stosować zasadę [385] mówiącą o konieczności oddzielania przecinkami z obu stron takiego elementu. Jako że po słowem można – dla czytelności – postawić cudzysłów, zdanie to przybrałoby postać: Szkoły podstawowe, średnie i wyższe, słowem: całe szkolnictwo, zasługują na lepsze traktowanie.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
