Interpunkcja zdań złożonych podrzędnie z frazeologizmem

Interpunkcja zdań złożonych podrzędnie z frazeologizmem

2.11.2016
2.11.2016

Szanowni Państwo,

mam pytanie w związku z tą poradą. Intuicyjnie odbieram zdanie Wybieraj z czego chcesz jako zbudowane inaczej niż Rób, co chcesz, ale nie potrafię ściśle uzasadnić, w czym pierwsze jest „składniowo gorsze” od drugiego, co prowadzi do kolejnych problemów interpunkcyjnych. Np. Jedźmy, dokąd chcesz, prawda? Ale czy już Zabierz komputer dokądkolwiek chcesz?

Z wyrazami szacunku

Czytelnik

Pod względem budowy składniowej wszystkie przytoczone w pytaniu zdania się nie różnią, tzn. zawierają dwa czasowniki w formie osobowej i mają strukturę nadrzędno-podrzędną. Tym, co różni przywołane tu wypowiedzenia, jest obecność bądź brak w ich budowie elementów sfrazeologizowanych. Frazy tego typu – mimo iż zawierają w swym składzie czasownik osobowy – mają charakter nominalny i pełnią zazwyczaj funkcje dopełnienia lub okolicznika.

Jeśli zdanie podrzędne lub jego równoważnik zawiera utarty zwrot o znaczeniu niedosłownym lub związek frazeologiczny, to wówczas przecinka się nie stawia. Brak przecinka pełni tu funkcję praktyczną, tzn. pokazuje, iż konstrukcja formalnie podrzędna zawiera treści, których nie należy rozumieć dosłownie. W praktyce nie zawsze da się jednoznacznie określić, czy dana fraza jest na tyle niedosłowna, że można ją uznać za sfrazeologizowaną. Wiele też zależy od sensu, który chce przekazać autor tekstu. W zależności od intencji autorskich fraza składająca się z takich samych elementów może być uznana za zwykłą syntagmę bądź za utarte połączenie wyrazowe o znaczeniu niedosłownym, por. np.


Nie wiadomo dlaczego wyjechał nagle do miasta (‘z niezrozumiałych względów’).

Nie wiadomo, dlaczego wyjechał nagle do miasta (‘nikt nie wie dlaczego’).


Zasada nieoddzielania związków frazeologicznych przecinkiem jest praktyczna i należy brać ją pod uwagę w pierwszej kolejności. Lecz oddzielanie przecinkiem fraz, które charakteryzują się słabym stopniem sfrazeologizowania, nie może być uznane za błąd interpunkcyjny.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego