Jakby

Jakby
15.01.2017
15.01.2017
Szanowna Poradnio,
w książce J. Bralczyka, A. Markowskiego i J. Miodka Trzy po 33 znalazłem fragment Znów mamy więc do czynienia z tą – JAKBY (podkr. P.S.) powiedział profesor Miodek – cudowną właściwością polszczyzny […] (felieton o wyrazie obczaić, s. 102).

Czy na pewno tak?

Z poważaniem
P.S.
Jakby jest tu użyte poprawnie – zdanie jakby powiedział profesor Miodek znaczy ‘jak powiedziałby profesor Miodek’.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
  1. 15.01.2017
    Szanowna Pani Profesor,
    ośmielam się zauważyć, że udzielona odpowiedź nie jest jednak właściwa. Przytoczone zdanie (wtrącenie) istotnie powinno mieć postać: jak by powiedział profesor Miodek. Jest to, niestety, bardzo rozpowszechniony błąd, wynikający zapewne z tego, że w innych konstrukcjach składniowych właściwa jest rzeczywiście pisownia łączna:

    Jakby (= jeśliby, gdyby) to powiedział, posłuchano by go.
    Zachowywali się, jakby (= jak gdyby) to powiedział. (choć tak naprawdę wcale tego nie powiedział)

    W obu powyższych zdaniach występuje spójnikowy zrost jakby. Tymczasem przytoczony cytat zawiera zbieg zaimka jak z cząstką by, które to połączenie – tak jak w przypadku wszystkich zaimków – pisze się rozłącznie:
    Jak (= w jaki sposób) by powiedział profesor Miodek…
    Ową zaimkowość wyrazu jak dobrze widać w zestawieniu z innymi zaimkami:

    Powiedzmy o tym wtedy, kiedy by to powiedział profesor Miodek.
    Powiedzmy o tym tam, gdzie by to powiedział profesor Miodek.
    Powiedzmy o tym tak, jak by to powiedział profesor Miodek.


    Jak by pisane rozłącznie Wielki słownik ortograficzny PWN ilustruje następującymi przykładami: Jak by to napisać? Tak, jak by chciał. Jak by nie patrzeć, wychodzi na to samo. Jak by nie było, odwaliłeś kawał dobrej roboty.

    Z poważaniem
    Michał Gniazdowski
  2. 15.01.2017
    Oczywiście, ma Pan rację. Biję się w piersi – mea culpa. Na swoje usprawiedliwienie mam to, że skupiłam się na znaczeniu słowa jakby – uznałam, że czytelnik ma wątpliwości, czy wyraz ten nie został użyty jako „natręt” językowy; dlatego zresztą zaklasyfikowałam je do kategorii „słownictwo”.
    Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego