Krytyczny i dramatyczny – nowe kalki semantyczne
chciałabym zapytać o przymiotnik krytyczny w tłumaczeniu tekstów angielskich: mission-critical data, critical information itd. Zwykle tłumaczę to jako decydujący, o decydującym znaczeniu, niezwykle istotny itp., ale coraz częściej widzę w fachowych tekstach kalkę: o krytycznym znaczeniu, krytyczne decyzje, te informacje są krytyczne itd.
Czy to już się przyjęło na tyle, że można to już uznać nie za kalkę, ale za inne znaczenie słowa krytyczny? Podobnie z dramatyczny (zmiana).
22.05.2016
22.05.2016
Szanowni Państwo,chciałabym zapytać o przymiotnik krytyczny w tłumaczeniu tekstów angielskich: mission-critical data, critical information itd. Zwykle tłumaczę to jako decydujący, o decydującym znaczeniu, niezwykle istotny itp., ale coraz częściej widzę w fachowych tekstach kalkę: o krytycznym znaczeniu, krytyczne decyzje, te informacje są krytyczne itd.
Czy to już się przyjęło na tyle, że można to już uznać nie za kalkę, ale za inne znaczenie słowa krytyczny? Podobnie z dramatyczny (zmiana).
Przymiotnik krytyczny ma w polszczyźnie kilka znaczeń, spośród których jedno jest bliskie temu, które Pani przywołuje jako powstałe w następstwie kalkowania angielskiego critical. Słownik (Multimedialny słownik szkolny PWN. Wersja 2.0) opisuje je następująco: Krytyczne sytuacje lub czasy to takie, w których decydują się czyjeś losy lub zachodzą jakieś ważne zmiany, co ilustruje przykładami: Nie był specjalnie czuły, ale w momentach krytycznych mogłem na nim bezwzględnie polegać… Nadeszły krytyczne chwile, ważyły się losy całego świata. Do tego znaczenia odnosi się również wyrażenie medyczne stan krytyczny.
Mimo że krytyczny może w naszym języku wskazywać na zjawiska, które są bardzo istotne, wręcz przełomowe, to nie zwykliśmy go łączyć z takimi rzeczownikami jak dane (ang. data) czy informacje (ang. information) – jego łączliwość, wskazana w przywołanej definicji znaczenia, ogranicza się do nazw jakichś sytuacji czy momentów. Mnie wyrażenia dane krytyczne, informacje krytyczne rażą (informacje krytyczne, a raczej krytyczne informacje, to ‘informacje, które zawierają krytykę’).
Także dramatyczny bywa używany, pod wpływem języka angielskiego, w błędnym znaczeniu ‘wielki’ (por. moje ulubione opisy widniejące na etykietach kosmetyków: dramatyczne wygładzenie skóry, dramatyczne nawilżenie). Dramatyczny po polsku to ‘taki, który ma związek z negatywnymi przeżyciami’.
Mimo że krytyczny może w naszym języku wskazywać na zjawiska, które są bardzo istotne, wręcz przełomowe, to nie zwykliśmy go łączyć z takimi rzeczownikami jak dane (ang. data) czy informacje (ang. information) – jego łączliwość, wskazana w przywołanej definicji znaczenia, ogranicza się do nazw jakichś sytuacji czy momentów. Mnie wyrażenia dane krytyczne, informacje krytyczne rażą (informacje krytyczne, a raczej krytyczne informacje, to ‘informacje, które zawierają krytykę’).
Także dramatyczny bywa używany, pod wpływem języka angielskiego, w błędnym znaczeniu ‘wielki’ (por. moje ulubione opisy widniejące na etykietach kosmetyków: dramatyczne wygładzenie skóry, dramatyczne nawilżenie). Dramatyczny po polsku to ‘taki, który ma związek z negatywnymi przeżyciami’.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
