Kto mieszka w Rydułtowach?

Kto mieszka w Rydułtowach?
5.01.2009
5.01.2009
Szanowni Państwo!
Mieszkaniec Rydułtów to rydułtowik czy rydułtowianin? Wiem, że kobiety mieszkające w Rydułtowach są rydułtowiankami, jednakże co roku odbywa się tam konkurs na rydułtowika roku, dlatego zastanawiam się nad poprawną formą. Z góry dziękuję za odpowiedź.
W Rydułtowach mieszkają rydułtowianie. O mężczyźnie mówi się rydułtowianin, o kobiecie rydułtowianka. Są to formy utworzone regularnie i poświadczone w słownikach. Rydułtowik to zapewne forma potoczna, zbudowana nietypowo (szerzej znane potoczne nazwy mieszkańców mają przyrostek -ak, np. warszawiak, krakowiak, analogicznie byłoby rydułtowiak).
Mirosław Bańko, PWN
  1. 5.01.2009
    Ośmielam się zabrać głos na temat tego, kto mieszka w Rydułtowach. Z Krakowa na Śląsk bliżej niż z Warszawy, więc obraz nieco ostrzejszy, liczba dostrzeganych wariantów językowo-słowotwórczych jest większa. Po pierwsze, musimy sobie przypomnieć, że stratyfikacja języków (odmian języka) używanych w miastach południowo-zachodniej części Górnego Śląska jest inna niż np. w Polsce centralnej: obok polszczyzny ogólnej, nauczanej w szkołach, używana jest powszechnie mowa śląska w jej regionalnej odmianie, obok niej pojawiają się formy interdialektalne, wreszcie polszczyzna potoczna z elementami śląskimi. Wszystko to uwarunkowane jest dodatkowo czynnikami społecznymi (pochodzenie terytorialne, społeczne, wykształcenie itd.).
    O sile tych odmian może nam coś powiedzieć pomocny Google, który pokazuje przewagę form M. lp. rydułtowik nad rydułtowianin. Tenże Google formę rydułtowiak znalazł wyłącznie w powyższej odpowiedzi Poradni, a to dlatego, że jeśli coś można w tym językowym milieu nazwać formą potoczną, to raczej nazwę rydułtowiok, tworzoną ad hoc przez Ślązaków z innych części regionu, a także przez część mieszkańców szeroko pojmowanego Rybnickiego (o dziwo, w Google nieobecną).
    Rydułtowik nie jest formacją odosobnioną. W niedalekim mieście Pszowie mieszkają pszowiki (formy tej używa w odniesieniu do siebie i innych mieszkańców Pszowa poeta i teolog ks. prof. Jerzy Szymik). Formy takie pojawiają się też dalej na północ. Zasłużony śląski dialektolog ks. Piotr Gołąb notował przed wojną m.in. następujące nazwy: krasiejowik (Krasiejów; forma obecna także dziś), dylákowik (Dylaki, śl. Dyláki), szczedrzikowik (Szczedrzyk, śl. Szczedrzik). Współczesny pisarz śląski Alfred Bartylla-Blanke mieszkańców Laskowic (śl. Łaskowice) nazywa łaskowikami (za błyskawiczną pomoc i znalezienie przykładów dziękuję Grzegorzowi Wieczorkowi z Tôwarzistwa Piastowaniô Ślónskiyj Môwy DANGA oraz śląskim internautom z grup dyskusyjnych „Lauba Ślonsko\'\' i „Krzinka\'\').
    Reasumując: wydaje się, że rydułtowik to forma regionalna, regionalizm wobec śląszczyzny jako całości, z perspektywy polszczyzny ogólnej można by go określić jako mikroregionalizm (termin dra Kazimierza Sikory). Najlepsze pozdrowienia w Nowym Roku śle wyczulony na kwestie słowotwórstwa nazw mieszkańców – konecczanin.
    Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego