Kuryle – Kuryli czy Kurylów

Kuryle – Kuryli czy Kurylów
16.12.2015
16.12.2015
Słownik ortograficzny PWN w haśle Kuryle podaje odmianę Kurylów, jednak zwyczaj językowy wskazuje na przewagę formy Kuryli (w Google 38:15). Proszę o skomentowanie tej rozbieżności i odpowiedź, czy można stosować obie formy, czy tylko słownikową, czy może to w słowniku jest błąd.
Formy podane przez SO są formami wzorcowymi, tradycyjnymi. Taki charakter ma też forma dopełniacza: Kurylów.
Pojawiająca się coraz częściej postać Kuryli wynika z tego, że większość rzeczowników męskich zakończonych na tematyczne l przybiera w dopełniaczu końcówkę -i, por. (tych) nauczycieli, (tych) myślicieli, (tych) koktajli. Końcówka -i jest tu tak ekspansywna, że coraz częściej pojawia się w wyrazach, w których tradycyjnie występowało -ów, por. (błędne wciąż) (tych) *styli (zamiast poprawnego: (tych) stylów). Podobnie jest z Kurylami.
Być może uzualna przewaga, którą potwierdza też Narodowy Korpus Języka Polskiego, w którym stosunek Kuryli do Kurylów wynosi 3:1, zostanie dostrzeżona przez kodyfikatorów normy i odnotowana w kolejnym wydaniu słownika ortograficznego. Tak się stało jakiś czas temu z cywilem – gdy obok tradycyjnej, zalecanej końcówki D. lm. -ów zaczęła się pojawiać innowacyjna -i, ta druga „weszła” też do słowników (nie tylko ortograficznego), jako oboczna wobec -ów.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
  1. 16.12.2015
    Nie tylko Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją E. Polańskiego (Warszawa 2010, s. 415), ale także Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją A. Markowskiego odnotowuje formę Kurylów (nie: Kuryli). Tak samo traktują sprawę Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny „Horyzontu” pod redakcją J. Podrackiego (Warszawa 2001, s. 511) i Słownik nazw własnych PWN J. Grzeni (Warszawa 2002, s. 224).
    Owo ustalenie normatywne co do fleksji II przypadka nazwy Kuryle wzięło się z tego, że rdzeń omawianej nazwy kończy się na twardą spółgłoskę l, po której musi się pojawić -ów charakterystyczne dla rzeczowników twardotematowych rodzaju męskiego.
    Historycznie jednak głoska l była miękka i dlatego wciąż kilka wyrazów pospolitych przyjmuje formy dopełniacza z -li (np. promilepromili, bambetle pot. ‘manatki, rzeczy osobiste’ – bambetli) bądź oboczne postacie z -li a. -ów (np. badylebadyli a. badylów, figlefigli a. figlów, gorylegoryli a. gorylów, choć WSO podaje wyłącznie goryli, królowiekrólów, ale Trzech Króli, ineksprymable żart. ‘kalesony’ – ineksprymabli a. ineksprymablów, krokodylekrokodyli a. krokodylów).
    Z tego względu wydaje się, że również nazwa własna Kuryle (ros. Кури́лы, inaczej Wyspy Kurylskie) mogłaby przyjmować w dopełniaczu oboczność Kurylów a. Kuryli, tym bardziej że forma druga bywa w obiegu o wiele częściej niż pierwsza (zwraca się na to uwagę w pytaniu do poradni i jest to prawda, sprawdziłem). Moim zdaniem leksykografowie powinni rozważyć wprowadzenie w przyszłości poprawki (wymuszonej po części uzusem) do nowych wydań słowników. Dopełniacz Kuryli genetycznie błędem na pewno nie jest.
    Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego