Kuryle – Kuryli czy Kurylów
16.12.2015
16.12.2015
Słownik ortograficzny PWN w haśle Kuryle podaje odmianę Kurylów, jednak zwyczaj językowy wskazuje na przewagę formy Kuryli (w Google 38:15). Proszę o skomentowanie tej rozbieżności i odpowiedź, czy można stosować obie formy, czy tylko słownikową, czy może to w słowniku jest błąd. Formy podane przez SO są formami wzorcowymi, tradycyjnymi. Taki charakter ma też forma dopełniacza: Kurylów.
Pojawiająca się coraz częściej postać Kuryli wynika z tego, że większość rzeczowników męskich zakończonych na tematyczne l przybiera w dopełniaczu końcówkę -i, por. (tych) nauczycieli, (tych) myślicieli, (tych) koktajli. Końcówka -i jest tu tak ekspansywna, że coraz częściej pojawia się w wyrazach, w których tradycyjnie występowało -ów, por. (błędne wciąż) (tych) *styli (zamiast poprawnego: (tych) stylów). Podobnie jest z Kurylami.
Być może uzualna przewaga, którą potwierdza też Narodowy Korpus Języka Polskiego, w którym stosunek Kuryli do Kurylów wynosi 3:1, zostanie dostrzeżona przez kodyfikatorów normy i odnotowana w kolejnym wydaniu słownika ortograficznego. Tak się stało jakiś czas temu z cywilem – gdy obok tradycyjnej, zalecanej końcówki D. lm. -ów zaczęła się pojawiać innowacyjna -i, ta druga „weszła” też do słowników (nie tylko ortograficznego), jako oboczna wobec -ów.
Pojawiająca się coraz częściej postać Kuryli wynika z tego, że większość rzeczowników męskich zakończonych na tematyczne l przybiera w dopełniaczu końcówkę -i, por. (tych) nauczycieli, (tych) myślicieli, (tych) koktajli. Końcówka -i jest tu tak ekspansywna, że coraz częściej pojawia się w wyrazach, w których tradycyjnie występowało -ów, por. (błędne wciąż) (tych) *styli (zamiast poprawnego: (tych) stylów). Podobnie jest z Kurylami.
Być może uzualna przewaga, którą potwierdza też Narodowy Korpus Języka Polskiego, w którym stosunek Kuryli do Kurylów wynosi 3:1, zostanie dostrzeżona przez kodyfikatorów normy i odnotowana w kolejnym wydaniu słownika ortograficznego. Tak się stało jakiś czas temu z cywilem – gdy obok tradycyjnej, zalecanej końcówki D. lm. -ów zaczęła się pojawiać innowacyjna -i, ta druga „weszła” też do słowników (nie tylko ortograficznego), jako oboczna wobec -ów.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
-
16.12.2015Nie tylko Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją E. Polańskiego (Warszawa 2010, s. 415), ale także Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją A. Markowskiego odnotowuje formę Kurylów (nie: Kuryli). Tak samo traktują sprawę Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny „Horyzontu” pod redakcją J. Podrackiego (Warszawa 2001, s. 511) i Słownik nazw własnych PWN J. Grzeni (Warszawa 2002, s. 224).
Owo ustalenie normatywne co do fleksji II przypadka nazwy Kuryle wzięło się z tego, że rdzeń omawianej nazwy kończy się na twardą spółgłoskę l, po której musi się pojawić -ów charakterystyczne dla rzeczowników twardotematowych rodzaju męskiego.
Historycznie jednak głoska l była miękka i dlatego wciąż kilka wyrazów pospolitych przyjmuje formy dopełniacza z -li (np. promile – promili, bambetle pot. ‘manatki, rzeczy osobiste’ – bambetli) bądź oboczne postacie z -li a. -ów (np. badyle – badyli a. badylów, figle – figli a. figlów, goryle – goryli a. gorylów, choć WSO podaje wyłącznie goryli, królowie – królów, ale Trzech Króli, ineksprymable żart. ‘kalesony’ – ineksprymabli a. ineksprymablów, krokodyle – krokodyli a. krokodylów).
Z tego względu wydaje się, że również nazwa własna Kuryle (ros. Кури́лы, inaczej Wyspy Kurylskie) mogłaby przyjmować w dopełniaczu oboczność Kurylów a. Kuryli, tym bardziej że forma druga bywa w obiegu o wiele częściej niż pierwsza (zwraca się na to uwagę w pytaniu do poradni i jest to prawda, sprawdziłem). Moim zdaniem leksykografowie powinni rozważyć wprowadzenie w przyszłości poprawki (wymuszonej po części uzusem) do nowych wydań słowników. Dopełniacz Kuryli genetycznie błędem na pewno nie jest.
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie