Następnych dziesięć czy następne dziesięć?

Następnych dziesięć czy następne dziesięć?
26.02.2001
26.02.2001
Pierwszych pięćdziesiąt czy pierwsze pięćdziesiąt?
Następnych dziesięć czy następne dziesięć? Itp.
Pozdrawiam.
Elżbieta Żurek (Lublin)
Pewnie nie ucieszy Pani taka odpowiedź, ale obie wersje są poprawne. Jest jednak między nimi subtelna różnica. Jeśli słyszę: pierwsze dziesięć minut meczu, to traktuję ten okres jako pewną całość, jeśli zaś słyszę: pierwszych dziesięć minut meczu, to jest tak, jakbym te minuty widział osobno. Dlatego czasem jedna z tych konstrukcji jest lepsza od drugiej, np. pierwszych dziesięć tomów ukazało się w latach 1958-69. Gdyby ktoś użył tu słów pierwsze dziesięć, to można by pomyśleć, że tomy te ukazały się razem, tylko – choć brzmi to absurdalnie – drukowano je przez 11 lat!
Swoboda wyboru konstrukcji jest ograniczona w rodzaju męskoosobowym. Możemy powiedzieć np. pierwszych pięciu klientów, ale nie pierwsze pięciu klientów. Swobodę wyboru ogranicza też szyk: pierwsze pięć minut lub pierwszych pięć minut, także pięć pierwszych minut, ale nie pięć pierwsze minut.
Proszę zwrócić uwagę na łączliwość składniową: Pierwsze pięć minut minęło spokojnie albo Pierwszych pięć minut minęło spokojnie, ale nie: …minęły.
Mirosław Bańko
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego