Niech im kat świeci!

Niech im kat świeci!
4.02.2015
4.02.2015
Szanowni Państwo!
Chciałbym spytać o wyrażenie świecić komuś występujące m.in. w Ogniem i mieczem („Niech im kat świeci”) i w piosence Elekcja Jacka Kaczmarskiego („Poświecimy im”). Od czego wyewoluowało do znanej obecnie, lapidarnej i nieco enigmatycznej formy? Jakie jest dokładne znaczenie czasownika świecić w tym kontekście? Czy różne od znaczeń wymienianych dziś w słownikach?
Dziękuję i kłaniam się
Wydaje mi się, że nie chodzi tu o żadne stare i zapomniane znaczenie słowa świecić, a kłopoty, które mamy z dokładnym zrozumieniem słów Zagłoby: „Niech im kat świeci!” biorą się stąd, że nie znamy dziś tak dobrze jak nasi przodkowie tych praktyk katowskich, do których nawiązują w polszczyźnie obecne w niej jeszcze zwroty, jak choćby Pal sześć! Groźbę słychać też w słowach „Poświecimy im!” w utworze wykonywanym przez Kaczmarskiego. Poświecić, grożąc, można różnie, np. pochodnią (por. marsze z pochodniami, które mają być wyrazem siły), ogniskiem (por. stosy palonych książek, a także ludzie paleni na stosach), pożarem (celowo wznieconym). Ogień jest symbolem dwuznacznym: z jednej strony oznacza ciepło i ochronę przed drapieżnikami, z drugiej niebezpieczeństwo, wojnę i śmierć.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego