Orzeczenie przy podmiocie szeregowym
czy orzeczenie w tych zdaniach ma właściwą formę:
W budynku mieściły się kuchnia, w której stała lodówka, a także biura, gdzie zajmowano się bieżącymi sprawami.
W kącie miało stanąć kilka niewielkich szafek i regał na książki.
Załóżmy, że oba zdania pojawiają się w książce. Czy orzeczenie musi mieć tę samą formę, skoro w zdaniach są podmioty szeregowe? Czy każde zdanie z podmiotem szeregowym musi mieć w książce orzeczenie w liczbie mnogiej?
Dziękuję.
Z poważaniem
Barbara S.
10.02.2016
10.02.2016
Szanowni Państwo, czy orzeczenie w tych zdaniach ma właściwą formę:
W budynku mieściły się kuchnia, w której stała lodówka, a także biura, gdzie zajmowano się bieżącymi sprawami.
W kącie miało stanąć kilka niewielkich szafek i regał na książki.
Załóżmy, że oba zdania pojawiają się w książce. Czy orzeczenie musi mieć tę samą formę, skoro w zdaniach są podmioty szeregowe? Czy każde zdanie z podmiotem szeregowym musi mieć w książce orzeczenie w liczbie mnogiej?
Dziękuję.
Z poważaniem
Barbara S.
Zdanie pierwsze nie budzi wątpliwości składniowych, lecz jedynie interpunkcyjne – po orzeczeniu mieściły się powinien wystąpić dwukropek.
Zdanie drugie jest poprawne – jeśli orzeczenie stoi przed podmiotem szeregowym, dopuszcza się liczbę pojedynczą (por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, Warszawa, PWN 1999, s. 1713–1714). Zastosowanie liczby mnogiej utrudnia tu fakt, że podmiot składa się tylko z dwóch elementów; gdyby było ich więcej, należałoby postawić po orzeczeniu, występującym w liczbie mnogiej, dwukropek, np. W kącie miały stanąć: kilka niewielkich szafek, krzesło i regał na książki. Przy podmiocie składającym się tylko z dwóch wyrazów nie stosujemy dwukropka, a zatem w przykładowym zdaniu mielibyśmy połączenie zwrotu: miały stanąć i wyrażenia kilka niewielkich szafek, co powoduje pewną niezręczność. Dlatego w tym wypadku można posłużyć się orzeczeniem w liczbie pojedynczej.
Zdanie drugie jest poprawne – jeśli orzeczenie stoi przed podmiotem szeregowym, dopuszcza się liczbę pojedynczą (por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, Warszawa, PWN 1999, s. 1713–1714). Zastosowanie liczby mnogiej utrudnia tu fakt, że podmiot składa się tylko z dwóch elementów; gdyby było ich więcej, należałoby postawić po orzeczeniu, występującym w liczbie mnogiej, dwukropek, np. W kącie miały stanąć: kilka niewielkich szafek, krzesło i regał na książki. Przy podmiocie składającym się tylko z dwóch wyrazów nie stosujemy dwukropka, a zatem w przykładowym zdaniu mielibyśmy połączenie zwrotu: miały stanąć i wyrażenia kilka niewielkich szafek, co powoduje pewną niezręczność. Dlatego w tym wypadku można posłużyć się orzeczeniem w liczbie pojedynczej.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
