Pisownia zestawień rzeczowników cd.

Pisownia zestawień rzeczowników cd.
10.10.2016
10.10.2016
Chciałem poruszyć raz jeszcze temat z porady. Główna wątpliwość, z której wynikło to pytanie, brzmi: czy przepisy nie dopuszczają jedynie takiej pisowni złożeń rzeczownikowych jak w regule [187]? Bo jeśli tak, to przykłady podane przez dr. Malinowskiego (i wiele innych, por. klubokawiarnia) są utworzone niepoprawnie. Idąc dalej, czy uzus nie wskazuje dobitnie potrzeby zmiany tych przepisów?

Czytelnik
W regule [187] „Pisownia z łącznikiem dwuczłonowych rzeczowników typu laska-parasol, ława-stół, pralka- suszarka, kupno-sprzedaż, cud-dziewczyna”, zawartej w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego (Warszawa 2016, część wstępna, s. 84–85), rzeczywiście nie wspomina się o obocznym zapisie laskoparasol, ławostół, pralkosuszarka. Przekonujemy się o tym dopiero wtedy w momencie wyszukiwania owych złożeń w zbiorze haseł słownikowych. Jest tam ława-stół a. ławostół (s. 640), jest pralka-suszarka a. pralkosuszarka (s. 927), ale wyłącznie laska-parasol (s. 614) zamiast laska-parasol a. laskoparasol (trzeba to poprawić…).
Zasada (dość dawno wprowadzona) wymaga pilnego przeredagowania, gdyż – jak widać – niepokoi to niektórych użytkowników polszczyzny. Jeśli się tego nie uczyni, będą oni trwać w błędnym przekonaniu, że zestawienia rzeczownikowe tego typu (tzn. o członach równorzędnych znaczeniowo, zawierające interfiks -o-) są niepoprawne. A opinie eksperckie w Poradni Językowej PWN będzie się podawać w wątpliwość…
Tymczasem warto wiedzieć, że stanowisko kodyfikatorów ortografii w tej sprawie ewoluowało. Jeszcze przed półwieczem o słowie klubokawiarnia tak pisali Maria Kniagininowa i Walery Pisarek (Poradnik językowy. Podręcznik dla pracowników prasy, radia i telewizji, wyd. II, poprawione i uzupełnione, Kraków 1969, s.169): „Rażący nowotwór ostatnich lat. We współczesnej polszczyźnie wyrazy złożone z dwóch rzeczowników są niezmiernie rzadkie. Ich funkcję spełniają zestawienia typu: powieść-reportaż, kobieta-murarz, klub-kawiarnia”.
Nawiasem mówiąc, przykład zapisu kobieta-murarz (z łącznikiem, sic!) był absolutnie nieuzasadniony, ponieważ w tym wypadku chodzi na pewno o dwa rzeczowniki o członach nierównorzędnych znaczeniowo, a więc między członami kobieta i murarz nie może występować dywiz (por. Wielki słownik ortograficzny PWN, op. cit., s. 560).
Współcześnie sporym kłopotem wydaje się niestosowanie się przez dużą część autorów do pisowni typu wiertarkowkrętarka (WSO, s. 1221) czy lodówkozamrażarka (WSO, s. 630). Prawie zawsze (por. treść reklam) widuje się zapis redundantny (jednocześnie ze spójką -o- i z dywizem) wiertarko-wkrętarka, lodówko-zamrażarka, którego wordowski spell checker nie poprawia na czerwono (a powinien!).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego