Poprawność zdań

Poprawność zdań
30.01.2016
30.01.2016
Bardzo proszę o ocenę poprawności zdań:
  1. By zrozumieć symbolikę skrywającą się na wizerunku, studenci muszą indywidualne lekcje z nauczycielem.
  2. Usiłując być dobrą istotą i podejmując mądre działania, człowiek powinien być zdolny osiągnąć szczęście.
  3. Adam dał znak rozpoczęcia podróży.
  4. Najlepsza metoda polega na skupieniu (się?) na swoim oddechu.
  5. Jednym z jego najwcześniejszych przedsięwzięć były działania na rzecz biednych.
  6. Toczą się konflikty militarne.


Pozdrawiam
W zdaniu (1) niewątpliwie brakuje czasownika mieć po słowie muszą. Ponadto wątpliwości budzi wyrażenie symbolika skrywająca się na wizerunku – znaczenia słów symbolika i skrywać się wykluczają ich łączenie (mówiąc po prostu: symbolika nie może się skrywać). Sądzę, że mamy tu do czynienia z próbą znalezienia bardziej wyszukanego odpowiednika wyrażenia symbolika wizerunku.
W zdaniu (2) mamy przede wszystkim niewłaściwe użycie imiesłowowych równoważników zdań: usiłując być dobrą istotą oraz podejmując mądre działania w połączeniu ze zdaniem nadrzędnym człowiek powinien być zdolny osiągnąć szczęście. Niejasne są relacje między elementami wypowiedzenia wyrażonymi za pomocą równoważników (usiłując… i podejmując…) a zdaniem nadrzędnym. Czy chodzi o to, że człowiek, który usiłuje być dobrą istotą i który podejmuje mądre działania, powinien móc osiągnąć szczęście? Czy o to, że jeśli człowiek usiłuje być dobry i podejmuje mądre działania, to będzie mógł osiągnąć szczęście? A może: Gdy człowiek usiłuje być dobrą istotą i podejmuje mądre działania, to powinien móc osiągnąć szczęście?
W pierwszym i drugim wypadku znaczenie zdania podrzędnego (wskazywanie na cechę: ‘człowiek, który…’, wskazywanie na warunek: ‘jeżeli człowiek…’) wyklucza zastąpienie go imiesłowowym równoważnikiem, ponieważ ten stosujemy tylko po to, by wyrazić relacje czasowe (np. Idąc ulicą, spotkał kolegę) lub wskazać na sposób działania (np. Rolnicy protestowali, blokując drogi).
Czasowy charakter imiesłowowych równoważników w analizowanym zdaniu wyklucza natomiast znaczenie zdania nadrzędnego – bycie zdolnym do czegoś (tu: do osiągnięcia szczęścia) nie występuje w jakiejkolwiek relacji czasowej do tego, co jest wyrażone słowami: usiłując być dobrą istotą i podejmując mądre działania. Inaczej mówiąc – nadanie temu zdaniu charakteru czasowego pozbawiałoby go logiki.
Zdanie (3) jest poprawne.
W zdaniu (4) wątpliwości budzi łączliwość czasownika polegać (na czymś) – wskazuje on raczej na podstawę, istotę jakiegoś zjawiska (np. Ta praca polega na zbieraniu danych od pacjentów). Trudno uznać, że skupienie się na czymś jest metodą (czegoś); powiedzielibyśmy raczej: Najlepszą metodą jest skupienie się na swoim oddechu.
W zdaniu (5) został zaburzony związek zgody (pod względem liczby) między podmiotem (działania) a elementem orzeczenia imiennego (były jednym). Należało powiedzieć: Jednymi z jego najwcześniejszych przedsięwzięć były działania na rzecz biednych.
W ostatnim zdaniu wątpliwości budzą dwa połączenia: toczą się konflikty i konflikt militarny. Czasownik toczyć się łączy się z takimi nazwami jak wojna i spór. Konflikt, choć w tym zdaniu ma podobne do wojny znaczenie, to nie wchodzi w zakres łączliwości tego wyrazu; o konflikcie powiemy raczej, że trwa niż że się toczy. Mimo to nie dopatrywałabym się w zwrocie toczą się konflikty poważnego naruszenia normy językowej – częstym zjawiskiem jest, że jakieś wyrazy przejmują zakres łączliwości swych synonimów.
Wyrażenie konflikt militarny zdecydowanie lepiej byłoby zastąpić konfliktem zbrojnym – ten bowiem ma ugruntowaną pozycję w języku.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego