Przed samym sobą czy przed samymi nimi?

Przed samym sobą czy przed samymi nimi?
12.06.2017
12.06.2017
Szanowni Państwo,
jak będzie brzmiało zdanie Bronił ich przed samym sobą w wersji z podmiotem w liczbie mnogiej – Bronili ich przed samymi nimi?

Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Każde z tych zdań co innego znaczy, a różnica ta nie wynika z tego, że podmiot jednego z nich jest w liczbie pojedynczej, a drugiego – w liczbie mnogiej, lecz z użycia zaimków.
W zdaniu Bronił ich przed samym sobą mowa o tym, że ktoś (osoba A) broniła innych ludzi (ludzi B) przed nią samą (czyli przed osobą A) – wynika to z użycia wyrażenia samym sobą (które jest realizacją połączenia zaimków sam i siebie / sobie / się), które odnosi się do podmiotu zdania (zob. hasło sam, sama, samo w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego (PWN, 2004, CD): „W połączeniu z formami zaimków siebie, sobie, się wyraz wzmacnia odnoszenie się czegoś do podmiotu zdania”).
Gdyby zdanie brzmiało Bronił go przed samym sobą, moglibyśmy sądzić, że wyrażenie samym sobą zostało (niezgodnie z normą skodyfikowaną) odniesione do dopełnienia zdania – zaimka go (a zatem osoba A broniła osoby B przed osobą B).

W zdaniu drugim proponowałabym zmienić szyk, aby brzmiało ono: Bronili ich przed nimi samymi. Oznacza ono, że osoby wyrażone podmiotem domyślnym – nazwijmy je osobami A – broniły osób wyrażonych dopełnieniem (ich) – nazwijmy je osobami B – przed osobami B. Gdybyśmy mieli tu wyrażenie przed samymi sobą, odnosilibyśmy je do podmiotu.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego