zastanawiam się czasem, kiedy coś jest psychiczne, a kiedy psychologiczne. Na przykład: Moje problemy ze snem mają podłoże psychiczne/psychologiczne, Nad moim rywalem mam przewagę psychiczną/psychologiczną.
Z wyrazami szacunku
Zakresy łączliwości tych dwóch przymiotników często jednak są zbieżne, a problem w ich wyznaczeniu wynika, jak sądzę, z tego, że znaczenie niesione przez słowo psychologiczny mieści w sobie (przynajmniej częściowo) sens tego, co wyraża psychiczny. Skoro bowiem psychologiczny to ‘taki, który dotyczy psychologii’, a psychologia to ‘nauka o procesach psychicznych’, to i psychologiczny w pewien sposób odnosi się do psychiki, a nie tylko do psychologii.
Jak wskazuje kwerenda w NKJP, w znaczeniu ‘dotyczący psychiki’ przymiotników tych używa się zamiennie – jest reakcja psychiczna, jak i reakcja psychologiczna (to drugie połączenie, muszę przyznać, razi mnie nieco, ale być może jest to tylko kwestia przyzwyczajenia); są różnice psychiczne i różnice psychologiczne, jest nacisk psychiczny i nacisk psychologiczny, jest sytuacja psychiczna i sytuacja psychologiczna, są wreszcie mechanizmy psychiczne i mechanizmy psychologiczne itd. Przyznam, że mnie bliższe jest używanie przymiotnika psychologiczny tylko w znaczeniu ‘odnoszący się do psychologii’ (a nie: ‘związany z psychiką’), ale – jak widać – praktyka jest inna. Sądzę, że oba typy połączeń są aprobowane społecznie.
-
6.01.2023
Jako psycholog uważam, że można powiedzieć zarówno o problemie psychicznym jak i psychologicznym. Trudność dotyczy kontekstu, w którym stosujemy określone pojęcie. Skoro psychologia (https://sjp.pwn.pl/szukaj/psychologia.html) to «nauka badająca powstawanie i przebieg procesów psychicznych oraz motywy ludzkich zachowań», nie jest adekwatne używanie zwrotów psychiczny i psychologiczny zamiennie. Z problemem psychicznym (natury psychicznej) mamy do czynienia, kiedy dana osoba (np. Kowalski) doświadcza jakiejś trudności, która utrudnia mu egzystencję. Z problemem psychologicznym mamy do czynienia wówczas, kiedy do psychologa zgłasza się owy Kowalski i mówi, że ma problem, z którym nie radzi sobie sam i poszukuje pomocy. W takiej sytuacji psycholog staje przed problemem psychologicznym, a jego działania obejmują m.in. określenie mechanizmów psychologicznych leżących u podstaw problemów psychicznych, z którymi boryka się Kowalski.
Mariusz Markiewicz
