Rodzeństwo

Rodzeństwo
4.10.2016
4.10.2016
Szanowni Państwo,
w języku polskim rodzeństwo ma liczbę mnogą, podobnie jak małżeństwo. Czy jednak wyraz rodzeństwo może oznaczać jedną osobę, tj. brata lub siostrę? Mówimy np. Mój brat to całe moje rodzeństwo, lub Z rodzeństwa pozostała mi już tylko siostra, a gdy ktoś zapyta Czy masz rodzeństwo, nie odpowiemy Nie, mam tylko brata – ale raczej Tak, mam brata. Czy to oznacza sprostowanie (nie mam rodzeństwa, tylko brata), czy doprecyzowanie (tak, mam rodzeństwo: jednego brata)?
Najpierw drobne sprostowanie – z gramatycznego punktu widzenia rodzeństwo jest rzeczownikiem w liczbie pojedynczej (To rodzeństwo chodzi do tej samej szkoły).
Wyraz ten oznacza dzieci tych samych rodziców, niezależnie od tego, czy jest ich tylko dwoje, czy więcej. Inaczej mówiąc, wyrażenie rodzeństwo Janka może odnosić się zarówno do jednej osoby (jeśli Janek ma tylko brata – do tego brata; jeśli ma siostrę – do tej siostry), jak i do wielu osób (jeśli braci i sióstr lub tylko braci lub tylko sióstr jest w tej rodzinie więcej). A zatem rodzeństwem możemy nazwać tylko jedną siostrę lub jednego brata lub kilkoro dzieci wychowanych w tej samej rodzinie.
Warto pamiętać, że wyraz ten łączymy z liczebnikami zbiorowymi (dwoje, troje itd.) lub głównymi (dwa, trzy itd.) – w zależności od jego odniesienia. Jeśli mówimy o dzieciach należących do tej samej rodziny, używamy liczebników zbiorowych:
Dwoje rodzeństwa chodziło do tej szkoły (‘brat i siostra / brat i brat / siostra i siostra chodzili / chodziły do tej szkoły)
Miał troje rodzeństwa (‘miał brata i dwie siostry / dwóch braci i siostrę…’).

Jeśli zaś mówimy o grupach dzieci stanowiących rodzeństwa, używamy liczebników głównych:
Do naszej klasy chodziły dwa rodzeństwa (‘do naszej klasy chodziły dwie grupy / dwie pary dzieci wychowujących się w dwóch rodzinach’)
Miała pod opieką trzy rodzeństwa (‘opiekowała się trzema grupami / parami dzieci wychowywanych w trzech rodzinach’).

Liczebnik jeden (w rodzaju nijakim) łączony jest wyłącznie z rzeczownikiem rodzeństwo występującym w drugim odniesieniu – wyrażenie jedno rodzeństwo oznacza grupę dzieci (np. dwóch braci) wychowywanych w jednej rodzinie. Jeśli chcemy użyć tego rzeczownika w odniesieniu do jednej osoby (brata lub siostry), to mówimy (po prostu) brat lub siostra albo stosujemy wyrażenie jedno z rodzeństwa (np. Jedno z rodzeństwa wyjechało za granicę).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego