Stopniowanie przymiotników

Stopniowanie przymiotników
31.12.2015
31.12.2015
Szanowni Państwo,
Niedawno przedmiotem dyskusji pomiędzy mną a moim rozmówcą stały się formy stopniowania przymiotników. Podczas gdy mój interlokutor upierał się przy stosowaniu form opisowych w stosunku do krótkich przymiotników – a więc: bardziej tani, bardziej smaczny, ja opowiadałem się za formami syntetycznymi – tańszy, smaczniejszy. Słownik poprawnej polszczyzny mówi jedynie, że formy opisowe „nie zasługują na aprobatę”. Czy to znaczy, że należy je tępić?
Pozdrawiam serdecznie.
Nie ulega wątpliwości, że przymiotniki tani, smaczny tworzą regularne syntetyczne formy stopnia wyższego i najwyższego: tańszy, najtańszy; smaczniejszy, najsmaczniejszy. Nie ulega jednak również wątpliwości, że istnieje z polszczyźnie stopniowanie analityczne, czyli opisowe, polegające na tym, że przed przymiotnikiem albo utworzonym od niego przysłówkiem stawiamy wyrazy: bardziej, najbardziej, np. bardziej interesujący, mniej interesujący. W samym takim stopniowaniu nie ma niczego złego – źle się jednak, moim zdaniem, dzieje, gdy chcemy je odnosić do przymiotników i przysłówków krótkich, tradycyjnie i bezkolizyjnie stopniowanych syntetycznie. Czasami prowadzi to do efektów komicznych czy wręcz karykaturalnych, jak w autentycznych zdaniach: Te pierogi są bardziej dobre niż tamte, Twój wynik jest bardziej zły niż mój. Podobnie rażą (mnie) konstrukcje bardziej tani, bardziej smaczny – nie widzę powodu, by rezygnować z prostych i tradycyjnych form tańszy, smaczniejszy.
Wypada mi się więc zgodzić z opinią zawartą w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego: „W polszczyźnie ostatnich dziesięcioleci obserwujemy systematyczne odchodzenie od stopniowania regularnego na rzecz stopniowania analitycznego. Ma to pewne uzasadnienie praktyczne – struktury opisowe powstają mechanicznie, bez konieczności uwzględniania wymian głoskowych, a ponadto mogą nazywać dwa rodzaje modyfikacji cechy – albo jej intensyfikację, albo osłabienie. Zastępowanie bez powodu tradycyjnych, syntetycznych form stopniowania regularnego formami dłuższymi, analitycznymi, nie zasługuje na aprobatę”.
Agata Hącia
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego