To niby zwykły autobus, ale jednak coś w sobie ma

To niby zwykły autobus, ale jednak coś w sobie ma
24.05.2017
24.05.2017
Zastanawiam się, czy w przykładach takich jak: To niby zwykły autobus, ale jednak coś w sobie ma powinniśmy stosować pisownię niby z łącznikiem, w oparciu o regułę [188] WSO. Wątpliwość bierze się stąd, że podany tam przykład: niby-demokratyczny odczuwam jako zwartą całość, jakby termin, podczas gdy w moim przykładzie cząstka niby pojawia się doraźnie. Niby-demokratyczne można uznać za pewną kategorię państw – niby-zwykłe trudno zaś uznać za kategorię autobusów.

Czytelnik
Nie o doraźność tu chodzi, lecz o funkcję, w jakiej niby zostało użyte.
W zdaniu To niby zwykły autobus, ale jednak coś w sobie ma wyraz niby jest partykułą wyrażającą pewien dystans wobec słowa, któremu towarzyszy – ‘uważa się ten autobus za zwykły, ale tak naprawdę on całkiem zwykły nie jest, bo coś w sobie ma’. Wówczas niby zapisujemy rozłącznie.
W wyrażeniu niby-demokracja (a także np. niby-autobus, niby-zwykły, por. Pokaż mi ten niby-zwykły autobus) występuje przedrostek, który osłabia dosłowność znaczenia wyrazu, do którego został dołączony (niby-demokracja to ‘pozorna demokracja’; niby-zwykły autobus to ‘autobus pozornie zwykły’).
Różnica między zdaniami:
a) To niby zwykły autobus, ale jednak coś w sobie ma
oraz
b) Pokaż mi ten niby-zwykły autobus


polega na tym, że w zdaniu a) wyraz niby łączy się (logicznie) z czasownikiem: To niby jest zwykły autobus… (tak jak: Tak go niby lubi, a robi mu przykrości, Niby na nic nie zwraca uwagi, a zawsze wszystko widzi, Niby nic się nie stało, jednak szkoda mi tego zegarka – przykłady z USJP, hasło niby III), a w zdaniu b) – z przymiotnikiem.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego