Tyburzec w odmianie

Tyburzec w odmianie
26.01.2015
26.01.2015
Od zawsze byłem zdania, że moje nazwisko Tyburzec się nie odmienia. Jednak ostatnio ktoś na umowie cywilnoprawnej odmienił moje nazwisko na Tyburzcem. Dla mnie brzmi to nienaturalnie, choć być może na piśmie nie jest takie rażące. Chciałbym rozwiać wszelkie wątpliwości. Dlatego moje pytanie brzmi: czy moje nazwisko się odmienia? Jeśli tak, to czy mam prawo do tego, aby go nie odmieniać, nawet na umowach cywilnoprawnych czy pismach urzędowych?
Nie ma wątpliwości, że Pana nazwisko jest odmienne, problem tylko, która forma byłaby optymalna. Mamy aż trzy możliwości, w narzędniku możemy użyć form: Tyburzecem, Tyburzcem i Tyburcem.
Niektórzy napisaliby też z Tyburzec, ale nieodmienność nazwiska wskazuje, że odnosi się do kobiety. Nieodmienność nazwisk męskich jest spotykana głównie w pismach urzędowych, ale nawet w takim kontekście formułki typu z Janem Tyburzec są rażące.
Słyszy się niekiedy wyjaśnienia, że na podstawie formy w przypadku zależnym trudno czasem odtworzyć formę mianownikową (np. forma dopełniaczowa Marka może pochodzić od Marek lub Mark), a wobec tego lepiej nazwiska nie odmieniać. Jest to słaba argumentacja, bo w piśmie urzędowym żadnego problemu nie stanowi przynajmniej jednorazowe użycie nazwiska w mianowniku (np. w adresie). W związku z tym nieodmienność nazwiska należy zdecydowanie odrzucić.
Który z wariantów odmiany tego nazwiska byłby optymalny? Gdybym sam miał go użyć, napisałbym: z Tyburcem. Przemawia za tą formą analogia do odmiany nazwisk Korzec, Marzec i podobnych.
Nowy słownik poprawnej polszczyzny stwierdza, że nazwiska mające odpowiedniki wśród wyrazów pospolitych należy odmieniać analogicznie, np. LipiecLipca (forma Lipieca jest błędna). Jeśli jednak nie ma rzeczownika pospolitego, który mógłby służyć za wzorzec, decyduje swojskość lub obcość nazwiska. Czy nazwisko to jest odbierane jako rodzime, czy nie, trudno orzec, dopuścić jednak trzeba formy DB. Tyburzeca, N. Tyburczecem.
Idąc za radą NSPP, należy zaakceptować formę Tyburzecem, do przyjęcia jest też będąca na granicy akceptowalności forma Tyburzcem.
Jan Grzenia
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego