Urodzony dn. 10/20 maja 1589 r.

Urodzony dn. 10/20 maja 1589 r.
22.11.2015
22.11.2015
Drodzy Państwo,
mam dylemat, jak zapiać poprawnie datę w poniższym zdaniu:
Leonardo da Vinci (ur. 15. 04. 1452–23?, zm. 04. 1519) wybitny, wszechstronnie uzdolniony człowiek Renesansu.
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Ślę serdeczności
Rozumiem, że dylemat tyczy problemu z dziedziny rachuby czasu i jest związany z konwersją dat z kalendarza juliańskiego („starego porządku”) na gregoriański („nowego porządku”).
Wprowadzanie kalendarza gregoriańskiego dokonywało się w różnych państwach w różnym czasie, co oznacza, że te same wydarzenia historyczne mogą mieć w dokumentach z owego okresu różną datę w poszczególnych krajach, a te same daty mogą oznaczać zupełnie odmienny czas. Przykładowo rewolucja październikowa, która według obowiązującego wówczas w Rosji starego porządku juliańskiego rozpoczęła się 25 października 1917 roku, datowana była w Europie i USA na dzień 7 listopada 1917 roku (według rachuby nowego stylu). Z kolei data śmierci Williama Shakespeare’a i Miguela de Cervantesa przypada na dzień 23 kwietnia 1616 roku, choć w rzeczywistości Shakespeare zmarł dziesięć dni po Cervantesie (3 maja według nowego stylu). Anglicy bowiem do zapisu daty śmierci Shakespeare’a używają stosowanej wówczas w Wielkiej Brytanii rachuby starego stylu.
Zbliżony problem związany z datowaniem dotyczy Leonarda da Vinci. W roku, w którym się urodził, obowiązywał powszechnie kalendarz juliański. Kalendarz gregoriański został bowiem wprowadzony dopiero w 1582 r. Dokumenty sporządzano zatem wedle kalendarza juliańskiego. I tak dziadek późniejszego malarza i wynalazcy zanotował w pamiętniku, że Leonardo przyszedł na świat 15 kwietnia, w sobotę, trzy godziny po zachodzie słońca. Sprawę komplikuje dodatkowo to, że wówczas we Florencji początek doby nie zaczynał się o północy, lecz liczony był od zachodu słońca. W tamtym regionie zachód słońca w połowie kwietnia przypada na godzinę 18.40, co oznacza, że w dzisiejszym rozumieniu kalendarza juliańskiego była godzina 21.40 dnia… 14 kwietnia. Konwersja na obowiązujący współcześnie kalendarz gregoriański (dla owych czasów plus 9 dni) daje datę 23 kwietnia.
Zasadniczo w odniesieniu do wielu wydarzeń z wieków od XV do XVII nie dokonuje się konwersji na obowiązujący współcześnie styl. Podaje się datę oryginalną, ewentualnie z dopiskiem, że jest to data starego stylu. Dlatego też we wszystkich wydawnictwach encyklopedycznych jako datę urodzin Leonarda da Vinci znajdujemy dzień 15 kwietnia, a nie 23 kwietnia.
Jeśli z jakichś powodów zależy nam na wyeksponowaniu daty nowego i starego porządku, możemy postąpić w dwojaki sposób. Po pierwsze, można odmienne elementy daty oddzielić ukośnikiem (najpierw podajemy elementy daty według starego stylu, a potem według nowego stylu), np.
10/20 maja 1589 r., 25 października/7 listopada 1917 r.
Po drugie, można elementy daty według starego stylu podawać w nawiasach po elementach daty nowego stylu, np.
7 XI (25 X starego stylu) 1917 r.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego