Zarówno

Zarówno
14.11.2015
14.11.2015
Szanowni Państwo!
Proszę o rozstrzygnięcie mojej wątpliwości. Czy konstrukcja typu zarówno pieprz, jak i wanilia jest jedyną poprawną? A może dopuszczalna jest także wersja przestawna: pieprz, zarówno jak i wanilia? Nie znalazłem rozstrzygającej odpowiedzi w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny ani materiałach zamieszczonych na stronie Poradni.
Z poważaniem
Marek Kornacki
Poprawna jest tylko pierwsza konstrukcja. Spójnik skorelowany zarówno…, jak i… wskazuje na to, że czynność wyrażona czasownikiem odnosi się w równym stopniu do obu obiektów, np.
Zarówno brat, jak i siostra lubili wychodzić z psem.
W takim zdaniu mamy do czynienia z podmiotem szeregowym (czyli złożonym z więcej niż jednego elementu), a orzeczenie musi wystąpić w liczbie mnogiej (podobnie jak przy tych składnikach podmiotu, które są połączone spójnikami i, oraz itp.). Jeśli więc chcemy wskazać, że oba elementy podmiotu są równorzędne, stosujemy konstrukcję zarówno…, jak i…
W wyrażeniu pieprz, zarówno jak i wanilia podmiotem jest tylko pieprz, a wanilia – dopowiedzeniem. W takim wypadku stosujemy konstrukcję porównawczą podobnie jak, tak jak, lecz nie: zarówno jak i, np.
Brat, podobnie jak siostra, lubił wychodzić z psem.
Gramatycznie zdanie to różni się od poprzedniego tym, że tu podmiotem jest tylko brat, natomiast siostra jest dopowiedzeniem, w związku z czym orzeczenie odnosi się tylko do pierwszego rzeczownika, co sprawia, że występuje w liczbie pojedynczej. Różnica znaczeniowa zaś polega na tym, że pierwsze zdanie miało dwoje „bohaterów” (brata i siostrę), a drugie tylko jednego (brata).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego