po ile czy na ile?
28.11.2002
28.11.2002
Czy dopuszczalne jest stosowanie oboczności składniowych dla pytania o cenę towaru? Często słyszymy na ile to pan ma?, po ile to pan ma? czy za ile to pan ma? Czy pomimo bazarowego obycia zwrotów można wszystkie z nich uznać za zgodne z normą? A które z nich są zgodne z zasadą kultury językowej (perfekcjonizmu lub puryzmu)?Spośród podanych trzech form pytania o cenę towaru Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN uznaje za poprawną tylko jedną: Po ile…?. Można więc zapytać sprzedawcę Po ile te jabłka? czy Po ile ta cienka kiełbasa?, Po ile są te jabłka czy Po ile jest ta cienka kiełbasa? W kontakcie ze sprzedawcą na bazarze (kontakcie dopuszczającym formy mniej eleganckie) możliwa jest też forma Po ile to pan ma?; proszę jednak zauważyć, że zwrócenie się do ekspedientki w luksusowym sklepie (na przykład z futrami, szwajcarskimi zegarkami czy biżuterią) w formie Po ile to pani ma? byłoby niestosowne.
Pytanie w formie Na ile…? (np. Na ile te jabłka?, Na ile ta cienka kiełbasa?), jakkolwiek dość częste w potocznej odmianie polszczyzny, nie zasługuje na normatywną aprobatę.
Natomiast pytanie w formie Za ile…?, niepoprawne jako pytanie skierowane do sprzedawcy, może być stosowane wtedy, gdy chcemy się dowiedzieć, ile nasz znajomy zapłacił za jakiś towar. Na przykład pytanie w formie Za ile te buty?, będące skróconą formą pytania Za ile kupiłeś te buty?, może się pojawić w bliskich, koleżeńskich kontaktach, dopuszczających w ogóle pytania o cenę posiadanych przedmiotów. Pytania takie uchodzą bowiem w polskim obyczaju za niedyskretne, naruszające prywatną sferę człowieka.
Pytanie w formie Na ile…? (np. Na ile te jabłka?, Na ile ta cienka kiełbasa?), jakkolwiek dość częste w potocznej odmianie polszczyzny, nie zasługuje na normatywną aprobatę.
Natomiast pytanie w formie Za ile…?, niepoprawne jako pytanie skierowane do sprzedawcy, może być stosowane wtedy, gdy chcemy się dowiedzieć, ile nasz znajomy zapłacił za jakiś towar. Na przykład pytanie w formie Za ile te buty?, będące skróconą formą pytania Za ile kupiłeś te buty?, może się pojawić w bliskich, koleżeńskich kontaktach, dopuszczających w ogóle pytania o cenę posiadanych przedmiotów. Pytania takie uchodzą bowiem w polskim obyczaju za niedyskretne, naruszające prywatną sferę człowieka.
Małgorzata Marcjanik, prof., Uniwersytet Warszawski