ziemia czy Ziemia, słońce czy Słońce?
— lumay, internauta
30.12.2009
30.12.2009
Czy wyraz ziemia jest poprawnie napisany w poniższym zdaniu: „«Dom» jest filmem o ziemi”? Czy w przypadku gdybyśmy dodali wyraz planeta: „«Dom» jest filmem o planecie Ziemia”, ziemia należałoby napisać wielką literą? Kiedy nazwy ziemia, słońce i księżyc są traktowane jako terminy astronomiczne, bo tylko wtedy piszemy je wielką literą?— lumay, internauta
Gdy myśli Pan o ziemi, księżycu i słońcu jako ciałach niebieskich, to uzasadnione jest użycie wielkich liter, np. lot z Ziemi na Księżyc, obrót Ziemi dokoła Słońca, obserwacje zaćmień Księżyca i oczywiście – by sięgnąć po przykład z pytania – „«Dom» jest filmem o planecie Ziemia”. Gdy natomiast myśli Pan o ziemi jako miejscu życia człowieka, o księżycu – jako obiekcie, który pojawia się na niebie w tym czy innym kształcie i od wieków towarzyszy ludziom, o słońcu – jako świetlistym kręgu, który wschodzi i zachodzi, a w dzień daje ciepło, to uzasadnione jest użycie małych liter, np. życie na ziemi, sierp księżyca, promienie zachodzącego słońca. W gruncie rzeczy różnica dotyczy punktu widzienia – w pierwszym wypadku specjalisty, np. astronoma, w drugim laika. Ponieważ nie zawsze różnica ta jest wyraźna, czasem można zastosować pisownię dwojaką, np. życie na ziemi (a nie w niebie) lub życie na Ziemi (a nie na Marsie).
Godne uwagi jest, że z ciał niebieskich bodaj tylko ziemia, księżyc i słońce mogą być pisane wielkimi literami, podczas gdy np. nazwy innych planet muszą mieć wielką literę na początku. Świadczy to o szczególnym miejscu, jakie ziemia, księżyc i słońce zajmują w naszym, ludzkim obrazie świata. O ile np. ziemia (Ziemia) może być ujmowana z dwóch perspektyw – naukowej i antropologicznej – to Mars ujmujemy jednowymiarowo. Chyba nawet odkrycie życia na Marsie ani zasiedlenie tej planety w przyszłości nie zmieniłoby tego stanu rzeczy i mówilibyśmy na przykład, że nasz znajomy mieszka na Marsie, tak jak dziś mówimy, że mieszka na placu Teatralnym.
Godne uwagi jest, że z ciał niebieskich bodaj tylko ziemia, księżyc i słońce mogą być pisane wielkimi literami, podczas gdy np. nazwy innych planet muszą mieć wielką literę na początku. Świadczy to o szczególnym miejscu, jakie ziemia, księżyc i słońce zajmują w naszym, ludzkim obrazie świata. O ile np. ziemia (Ziemia) może być ujmowana z dwóch perspektyw – naukowej i antropologicznej – to Mars ujmujemy jednowymiarowo. Chyba nawet odkrycie życia na Marsie ani zasiedlenie tej planety w przyszłości nie zmieniłoby tego stanu rzeczy i mówilibyśmy na przykład, że nasz znajomy mieszka na Marsie, tak jak dziś mówimy, że mieszka na placu Teatralnym.
Mirosław Bańko, PWN