chwalipięta

chwalipięta
18.03.2011
18.03.2011
Witam!
Prosiłabym o wyjaśnienie etymologii słowa chwalipięta.
Pozdrawiam serdecznie
Chwalipięta to pogardliwo-żartobliwa nazwa kogoś, kto się przechwala. Wyraz stosunkowo młody, poświadczony po raz pierwszy w połowie XX w. (a dokładniej w tygodniku dla dzieci Świerszczyk z 1951 r.) i zapisany w Słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego. Najprawdopodobniej zastąpił on wcześniej używany, wulgarny wyraz chwalidupa i nieco złagodzony chwalidupski (por. Słownik warszawski).
Ten typ słowotwórczy zapoczątkował staropolski wyraz zapisany w formach obocznych storczypięta / storzypięta o oznaczeniu ‘ten, co się chełpi, pyszni; pyszałek’. U podstawy tej nazwy znajduje się czasownik storczyć, storzyć 'storcem (sztorcem) stawać; sterczeć'. Na uwagę zasługuje przykład jego użycia zacytowany w Słowniku języka polskiego S. B. Lindego: „Storzypięta krok jak z partytury wytwornie stawiający”.
Do tego typu słowotwórczego należą też: dawne wiercipięta 'człowiek, który nigdzie miejsca nie zagrzeje; fircyk; nadskakiwacz' oraz nowsze, rzadkie obipięta 'ten, kto się obija, włóczy, próżniak'.
Chwalipięta to wyraz złożony; składa się z czasownika chwalić i rzeczownika pięta, połączonych według określonych reguł kompozycyjnych. Czasownik chwalić jest wyrazem ogólnosłowiańskim, kontynuującym prasłowiański *chvaliti; dalsza jego etymologia jest niejasna. Natomiast pięta kontynuuje prasł. *pęta i praindoeuropejski rdzeń *pen 'napinać, naciągać'.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego