dżdża

dżdża
3.04.2024
2.10.2013
Czy używa się obecnie wyrazu dżdża (rodzaj żeński, mianownik) na określenie drobnego deszczu? Taką informację znalazłem w Z polszczyzną za pan brat, 1986, s. 238.
Słowo takie zanotowano w słowniku Doroszewskiego (bez cytatu potwierdzającego jego użycie) i w dwóch PWN-owskich słownikach poprawnej polszczyzny (także bez ilustracji). Nie udało mi się znaleźć dowodów na jego użycie – prócz poszlakowych, takich jak w pytaniu wcześniej przysłanym do naszej poradni: „Znalazłam na pewnym forum meteorologicznym słowo dżdża, oznaczające dżdżystą pogodę. Czy ta forma jest poprawna?”. Odpowiadam zatem: można ją uznać za poprawną, skoro się znalazła w słownikach. Można też się domyślać, że powstała z chęci uzupełnienia serii form: dżdżu, dżdżowi, dżdżem o brakujący mianownik. Zgodnie z etymologią mianownik ów powinien mieć postać deżdż, ale ponieważ forma ta uległa ubezdźwięcznieniu, dając deszcz, wolne miejsce zajęła dżdża. I może wszystko by było jasne, gdyby nie to, że dżdża jest rodzaju żeńskiego, zatem w dopełniaczu brzmi dżdży, nie dżdżu, w narzędniku dżdzą, nie dżdżem itd. Te żeńskie formy najbardziej nadają się do zabawy, o czym świadczą strony znajdowane przez Google np. dla kwerendy „dżdżą”.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
  1. 3.04.2024

    Dzień dobry, do powyższej odpowiedzi Pana Mirosława Bańko chciałem dodać przykład użycia słowa dżdża w książce Jarosława Iwaszkiewicza pt. „Czerwone tarcze”: „Pogoda się odmieniła, mglisto było i drobna dżdża wisiała w powietrzu.”, „Czuł zapach tej trawy, która, pokryta rosą czy dżdżą jesienną, chłodna była i śliska pod jego twarzą.”. 

    Pozdrawiam

    Tomasz Filipczak
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego