formy deprecjatywne rzeczowników męskoosobowych

formy deprecjatywne rzeczowników męskoosobowych
26.10.2004
26.10.2004
Witam.
W OSPS, czyli Oficjalnym słowniku polskiego scrabblisty zamieszczone są takie formy jak: policjanty, ucznie, ministry, prezydenty, psychologi, sufie (od sufi); ghazie (od ghazi), krajcze, podczasze itd. Są to podobno tzw. formy potencjalne niemęskoosobowe od rzeczowników męskoosobowych. Czy aby na pewno nie są one sprzeczne z poprawną polszczyzną (żaden [!] słownik nie notuje takich form)?
Dziękuję z góry za wyjaśnienia i pozdrawiam Redakcję ;)
Zasadniczo wszystkie rzeczowniki męskoosobowe w mianowniku i wołaczu liczby mnogiej mogą występować w formach deprecjatywnych, które służą najczęściej do wyrażania oceny negatywnej. Są to formy rzadkie lub potencjalne (możliwe, lecz nie używane), choć niektóre spotyka się względnie często, np. policjanty, profesory. Mimo sporego niekiedy ładunku ekspresji negatywnej pozostają one formami męskoosobowymi, choć czasem – mając na względzie przede wszystkim łączliwość składniową – nazywa się je określeniem formy niemęskoosobowe.
Inna rzecz to sposób wyrażania owej deprecjatywności, gdyż tylko niektóre interesujące nas rzeczowniki przyjmują inną końcówkę dla wyrażenia oceny negatywnej, np. dziadowiedziady, wariaciwariaty. W wielu wypadkach końcówka jest taka sama, a zmienia się łączliwość z innymi wyrazami, np. ci wstrętni burżujete wstrętne burżuje.
Wyrazy tego typu nie są sprzeczne z poprawną polszczyzną, choć występują głównie w mowie potocznej, a w języku starannym z pewnością będziemy ich unikać. Częściej używane zostały odnotowane przez słowniki, lecz jako formy fleksyjne, nie odrębne wyrazy.
Wśród podanych przykładów są formy spotykane (np. policjanty, ministry), nie spotykane, lecz możliwe (np. psychologi), nie spotykane, bo nieprawdopodobne (np. sufie, ghazie), a wreszcie bardzo osobliwe (np. krajcze, podczasze).
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego