Źródło frazeologizmów może być wielorakie: niektóre są świadectwem dawnej kultury duchowej lub materialnej, inne mają proweniencję mitologiczną lub biblijną, jeszcze inne pochodzą z literatury (także filmu, reklamy), z historii, legendy lub anegdoty albo nawiązują do gestów. Wyliczenie to nie jest kompletne, bez nadziei wyczerpania go dodam jeszcze jedną możliwą motywację: efekty instrumentacyjne. Niektóre związki wyrazowe tworzone są bowiem tylko dla rymu lub określonego zestawienia dźwięków.
Nie mamy niestety jednego słownika, który by tłumaczył genezę choćby kilkuset najbardziej znanych związków frazeologicznych. Informacje na ten temat są rozproszone, trzeba ich szukać w różnych źródłach, nie w każdym z nich są podane wprost. Godne uwagi jako potencjalne źródło informacji są m.in.: Mądrej głowie dość dwie słowie Juliana Krzyżanowskiego, Skrzydlate słowa Henryka Markiewicza i Andrzeja Romanowskiego, Słownik mitów i tradycji kultury Władysława Kopalińskiego, Leksykon polskich powiedzeń historycznych Macieja Wilamowskiego, Konrada Wnęka i Lidii Zyblikiewicz. Sam w dwóch słowniczkach też starałem się przytoczyć genezę niektórych peryfraz i porównań, ale nie zawsze z powodzeniem. Na szczęście, ponieważ część frazeologizmów jest rozpowszechniona w różnych językach, można korzystać z opracowań obcych, szukając w nich genezy zwrotów podobnych do znanych z polszczyzny. Na przykład dla języka niemieckiego cennym źródłem jest Lexikon der sprichwörtlichen Redensarten Lutza Röhricha.
Należy mieć świadomość, że dociekania na temat genezy frazeologizmów są obarczone ryzykiem błędu, a w wielu wypadkach mają tylko charakter hipotetyczny. Czasem nie da się powiedzieć więcej niż to, że jakiś związek ma genezę metaforyczną.