hantel czy hantla?

hantel czy hantla?
27.02.2010
27.02.2010
Witam.
Mam pytanie odnośnie pisowni, a jednocześnie rodzaju liczby pojedynczej od słowa hantle (czyli ciężarki do ćwiczeń): czy będzie to ten hantel, czy ta hantla? W jednym z polskich filmów usłyszałem ten wyraz wypowiadany jako rodzaj żeński i trochę się zdziwiłem, jakoś mi to nie pasowało… ale może niesłusznie.
Pozdrawiam.
Słowniki polskie podają formę hantle, traktując ten rzeczownik tak, jakby nie miał liczby pojedynczej. W rzeczywistości formy liczby pojedynczej są w użyciu, i nic dziwnego – są potrzebne. Można wprawdzie powiedzieć w zamian ciężarek gimnastyczny, ale tak jest dłużej i mniej wygodnie. Można także powiedzieć krótko ciężarek, ale tak z kolei jest mniej precyzyjnie. Poza tym obco brzmiące hantle samym swoim brzmieniem sugerują, że chodzi o rzecz poważną, a więc dowartościowują ćwiczące nimi osoby.
Pytanie: ten hantel czy ta hantla bierze się stąd, że niemieckie słowo Hantel jest rodzaju żeńskiego, podczas gdy jego spółgłoskowe zakończenie sugeruje Polakom, że w polszczyźnie powinno mieć rodzaj męski. Jedni więc mówią np. żeliwny hantel, a inni hantel gimnastyczna. Choć tych drugich – jeśli kierować się liczbą polskich stron internetowych zindeksowanych przez Google – jest trochę więcej, to uważam, że forma ten hantel lepiej przystaje do systemu gramatycznego polszczyzny, a w szczególności do innych nazw na -el, z których większość ma rodzaj męski, por. handel, Hegel, mebel, pudel, regiel, strudel, szpadel, winkiel. Nawiasem mówiąc, wśród rzeczowników na -el jest wiele wyrazów pochodzenia niemieckiego, a niektóre w niemczyźnie mają rodzaj inny niż męski, np. Möbel jest rodzaju nijakiego. Adaptacja niemieckiego rzeczownika die Hantel w formie męskiej ten hantel nie byłaby więc zjawiskiem bez precedensu.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego