jednak, niemniej jednak, tym niemniej
czy można zaczynać zdanie od niemniej, skoro raczej należy unikać rozpoczynania od jednak? Wiem, że niemniej i jednak mogą występować w swoim bezpośrednim sąsiedztwie – taką formę znajduję też na stronie Poradni – niemniej wydają mi się one jednak raczej bliskoznaczne.
Z góry dziękuję za pomoc.
15.10.2011
15.10.2011
Szanowni Państwo,czy można zaczynać zdanie od niemniej, skoro raczej należy unikać rozpoczynania od jednak? Wiem, że niemniej i jednak mogą występować w swoim bezpośrednim sąsiedztwie – taką formę znajduję też na stronie Poradni – niemniej wydają mi się one jednak raczej bliskoznaczne.
Z góry dziękuję za pomoc.
Słowniki poprawnej polszczyzny PWN informują, że inicjalne jednak nie jest błędem, jest tylko rzadsze niż jednak umieszczane na drugiej lub dalszej pozycji w zdaniu. Wyszukiwarka Poliqarp w Narodowym Korpusie Języka Polskiego pozwala się zorientować, o jakie różnice w częstości tu chodzi. Kwerenda:
wynajduje ciągi, w których słowo jednak występuje bezpośrednio po znaku interpunkcyjnym; w podkorpusie zrównoważonym, wielkości 300 milionów słów, jest ich ponad 25000 (np. „… próbował jej imponować swoją poezją, jednak nie znalazł chyba uznania”). Kwerenda:
wynajduje ciągi, w których słowo jednak występuje po znaku interpunkcyjnym, oddzielone od niego dokładnie jednym słowem; w podkorpusie zrównoważonym jest takich ciągów prawie 130000 (np. „Coś jednak się zmieniło…”). Kwerenda:
wynajduje ciągi, w których słowo jednak występuje po znaku interpunkcyjnym, oddzielone od niego dokładnie dwoma słowami; w podkorpusie zrównoważonym ciągów takich jest ponad 90000 (np. „Regulamin pozwala jednak…”).
To upodobanie partykuły jednak do zajmowania dalszych miejsc w zdaniu jest prawdopodobnie wpływem składni łacińskiej. Tę samą cechę mają spójniki bowiem, zaś, natomiast i niektóre inne wyrazy.
Pisze Pani, że niemniej i jednak wydają się Pani bliskoznaczne, ale łatwo sprawdzić, że nie w każdym kontekście są wymienne. Wyrażenie niemniej jednak ma takie znaczenie jak niemniej, brzmi jednak dobitniej, może dlatego, że jest po prostu dłuższe (w języku działa zasada: „Im więcej formy, tym więcej treści”, zgodnie z nią np. włoskie bella znaczy 'piękna', a bella bella – 'bardzo piękna').
Niemniej i niemniej jednak mogą wystąpić na początku zdania, ale intuicja mi podpowiada, że podobnie jak jednak częściej się pojawiają wewnątrz zdania. Może Pani spróbować się sama o tym przekonać za pomocą NKJP, używając poleceń podobnych do wyżej wymienionych.
Przy okazji przypomnę, że wyrażenie tym niemniej bywa wciąż krytykowane jako rusycyzm, ale Polacy – nie wyłączając nawet wybitnych autorów – nie przejmują się tym i używają go często (w NKJP ma ono prawie 2800 wystąpień).
[pos=interp] [orth=jednak]
wynajduje ciągi, w których słowo jednak występuje bezpośrednio po znaku interpunkcyjnym; w podkorpusie zrównoważonym, wielkości 300 milionów słów, jest ich ponad 25000 (np. „… próbował jej imponować swoją poezją, jednak nie znalazł chyba uznania”). Kwerenda:
[pos=interp] [] [orth=jednak]
wynajduje ciągi, w których słowo jednak występuje po znaku interpunkcyjnym, oddzielone od niego dokładnie jednym słowem; w podkorpusie zrównoważonym jest takich ciągów prawie 130000 (np. „Coś jednak się zmieniło…”). Kwerenda:
[pos=interp] [] [] [orth=jednak]
wynajduje ciągi, w których słowo jednak występuje po znaku interpunkcyjnym, oddzielone od niego dokładnie dwoma słowami; w podkorpusie zrównoważonym ciągów takich jest ponad 90000 (np. „Regulamin pozwala jednak…”).
To upodobanie partykuły jednak do zajmowania dalszych miejsc w zdaniu jest prawdopodobnie wpływem składni łacińskiej. Tę samą cechę mają spójniki bowiem, zaś, natomiast i niektóre inne wyrazy.
Pisze Pani, że niemniej i jednak wydają się Pani bliskoznaczne, ale łatwo sprawdzić, że nie w każdym kontekście są wymienne. Wyrażenie niemniej jednak ma takie znaczenie jak niemniej, brzmi jednak dobitniej, może dlatego, że jest po prostu dłuższe (w języku działa zasada: „Im więcej formy, tym więcej treści”, zgodnie z nią np. włoskie bella znaczy 'piękna', a bella bella – 'bardzo piękna').
Niemniej i niemniej jednak mogą wystąpić na początku zdania, ale intuicja mi podpowiada, że podobnie jak jednak częściej się pojawiają wewnątrz zdania. Może Pani spróbować się sama o tym przekonać za pomocą NKJP, używając poleceń podobnych do wyżej wymienionych.
Przy okazji przypomnę, że wyrażenie tym niemniej bywa wciąż krytykowane jako rusycyzm, ale Polacy – nie wyłączając nawet wybitnych autorów – nie przejmują się tym i używają go często (w NKJP ma ono prawie 2800 wystąpień).
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski