kłopoty z dz. cyt.

kłopoty z dz. cyt.
18.09.2014
18.09.2014
W jaki sposób należy w przypisach skrócić opis bibliograficzny (stosując dz. cyt.) w przypadku, gdy powtarzają się dwa bardzo podobne tytuły tego samego autora, z których jeden całkowicie zawiera się w drugim, tzn. np. kilkakrotnie występuje Jakiś tytuł i Jakiś tytuł. Ćwiczenia? Obie pozycje są z tego samego roku. Zapis: Jakiś tytuł…, dz. cyt. jest niejednoznaczny.
Pozdrawiam.
Najpierw uwaga natury ogólnej. Jeśli w zapisach bibliograficznych kilkakrotnie powołujemy się na więcej niż jedną publikację tego samego autora, to – nim posłużymy się skrótem dz. cyt. (= dzieło cytowane) lub łacińskim skrótem op. cit. (= opus citatum) z numerem odpowiedniej stronicy – musimy powtórzyć nazwę autora i początek tytułu zawierający co najmniej jeden wyraz znaczeniowo samodzielny, por.
4 D. Martin, Romancing the Brand, New York 1989, s. XIV.
5
6
7 D. Martin, Romancing…, dz. cyt., s. XX.

Z podawania początku tytułu jesteśmy zwolnieni wówczas, gdy w całym tekście publikacji powołujemy się tylko na jedno dzieło danego autora, por.
7 T. Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie, Wrocław 1958, s. 29.
8
9
10 T. Kotarbiński, dz. cyt., s. 48.

Ponieważ – jak wynika z pytania – mamy do czynienia z co najmniej dwoma książkami tego samego autora, zmuszeni jesteśmy w kolejnych przypisach powtarzać początkową część tytułu. Tymczasem okazuje się, że jeden z tytułów zawiera się w drugim, a obie pozycje autora mają to samo miejsce i ten sam rok wydania (brak zatem jakichkolwiek cech odróżniających). W konsekwencji zapisy odnoszące się do dwóch różnych książek miałyby tę samą postać. Nie mamy zatem wyjścia. Musimy za każdym razem powtarzać tytuły w ich pełnym brzmieniu, rezerwując skrót dz. cyt. tylko do zastąpienia miejsca i roku wydania, a więc np.
4 J. Kowalski, Chemia organiczna, Wrocław 1989, s. 20.
5 J. Kowalski, Chemia organiczna. Ćwiczenia, Wrocław 1989, s. 25.
6 J. Kowalski, Chemia organiczna, dz. cyt., s. 21.
7 J. Kowalski, Chemia organiczna. Ćwiczenia, dz. cyt., s. 27.

Można sobie oczywiście wyobrazić zapisy bibliograficzne typu:
4 J. Kowalski, Chemia organiczna, Wrocław 1989, s. 20.
5 J. Kowalski, Chemia organiczna. Ćwiczenia, Wrocław 1989, s. 25.
6 J. Kowalski, Chemia…, dz. cyt., s. 21.
7 J. Kowalski, Chemia… Ćwiczenia, dz. cyt., s. 27.

lecz łamałyby one ogólną konwencję pozostawiania tylko początkowej części tytułu zasadniczego.
W omawianym przypadku zawsze na pierwszym miejscu należy stawiać jednoznaczność zapisu.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego