kurzelczy

kurzelczy
6.03.2013
6.03.2013
Dzień dobry,
spotkałam się ostatnio (w języku pisanym) z postacią przymiotnika kurzelczy w znaczeniu 'kurzy'. Internet poświadcza połączenia typu kurzelcze jaja, nogi, piersi. Domyślam się, że jest to forma gwarowa. O ile to możliwe, proszę o informacje o tym słowie, zwłaszcza o regionie, z którego pochodzi.
W kartotece Słownika gwar polskich PAN, gromadzącej zarówno materiały rękopiśmienne, jak i pochodzące ze źródeł drukowanych, m.in. z różnych mniejszych i większych słowników gwarowych, nie ma poświadczonego przymiotnika kurzelczy w znaczeniu 'kurzy'. Można by go teoretycznie utworzyć od wyrazów kurzel, kurzela, oznaczających kurę, która nie niesie jajek, czasem pieje jak kogut (rodzaj hermafrodyty). Wyrazy te notowano w gwarach rzadko, bo i takie okazy nie są pewnie w hodowli częste, a na pewno już „kurzelczych jaj” trudno się w tym przypadku spodziewać. W gwarach, podobnie jak w języku ogólnym, od kura mamy przymiotnik kurzy. Internetowe jednostkowe kurzelczy, mające być, jak sądzę, przymiotnikiem właśnie od kura, to być może próba stylizacji na gwarę. Trzeba zaznaczyć – nieudana, bo formację tę utworzono niepoprawnie. W języku ogólnym i w gwarach występują wprawdzie nieliczne formacje podobnie do kurzelczy brzmiące, np. rozdzielczy, spółdzielczy, wisielczy, ale w nich -el- należy do podstawy słowotwórczej, do wyrazu, od którego utworzono dany przymiotnik.
Barbara Grabka, IJP PAN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego