lokacja i lokalizacja

lokacja i lokalizacja
9.12.2011
9.12.2011
Szanowni Państwo,
proszę o opinię dotyczącą słowa lokacja, które w żargonie filmowym stosowane jest wymiennie z określeniem lokalizacja (filmowa), oznaczającym miejsce poza studiem filmowym, gdzie jest kręcony film. Czy forma lokacja w odniesieniu do miejsca jest poprawna?
W języku angielskim spotykamy określenie film location, czy lokacja będzie w taki razie kalką z angielskiego? A może to neologizm?
Lokacja w polskich słownikach ma znaczenie historyczne (np. lokacja miasta na prawie magdeburskim) lub techniczne (rodzajem lokacji jest np. radiolokacja). W znaczeniu, o które Pani pyta, właściwe by było słowo lokalizacja, które w słownikach polskich objaśnia się m.in. jako 'miejsce, w którym się coś znajduje lub ma się znaleźć' (np. „Później zmieniali się dyrektorzy, zmieniano lokalizację muzeum (…)” – cytat z Narodowego Korpusu Języka Polskiego).
Nowe znaczenie lokacji w polszczyźnie, na razie środowiskowe i nieobecne w słownikach, jest przykładem tzw. kalki semantycznej, tzn. nadania słowu polskiemu nowego znaczenia, jakie ma jego odpowiednik w języku obcym, w tym wypadku angielskim. Można lokację w nowym znaczeniu określić też jako przykład neosemantyzacji i można ją nazwać neologizmem, a dokładniej – neologizmem semantycznym.
Kalki semantyczne są jednym z głównych mechanizmów zapożyczeń. Kalką z języka angielskiego jest m.in. mysz w znaczeniu odnoszącym się do części komputera, a kalką z niemieckiego zamek w odniesieniu do budowli obronnej (początkowo słowo to w polszczyźnie odnosiło się tylko do urządzenia, np. zamka u drzwi). Przykłady te pokazują, że kalkowanie nie jest zjawiskiem ani nowym, ani z założenia nagannym. Jesteśmy dziś jednak świadkami przenikania do polszczyzny licznych kalk z języka angielskiego, co budzi niepokój. Pół biedy, gdy zatrzymują się one w języku środowiskowym.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego