nefryt, jadeit
Pozdrawiam
Dariusz
23.12.2015
23.12.2015
Dlaczego nazwa ważnego w chińskiej mitologii kamienia 玉 w innych językach tłumaczona jest jako jadeit, a w polskim jako nefryt (por. Nefrytowy Cesarz)? To dwa różne minerały. Czy mając na uwadze polską tradycję nazewniczą można tłumaczyć angielski tytuł gry Jade Empire (inspirowanej chińskimi legendami) jako Nefrytowe Cesarstwo czy też musi być ono jadeitowe? Czy drugi człon można zapisać wielką literą, skoro chodzi o nazwę krainy (jak np. Państwo Środka)? Pozdrawiam
Dariusz
Szanowny Panie,
Pana pytanie jest właściwie pytaniem o wiedzę pozajęzykową, ściślej mineralogiczną. Nefryt i jadeit również w języku polskim odnoszą się do dwóch różnych desygnatów: jadeit to minerał o wzorze chemicznym NaAlSi2O6, jadeit zaś odmianą amfibolu. Źródłem nieporozumień jest zapewne fakt, że zarówno nefryt, jak i jadeit mają kolor zielony, a poddane obróbce jubilerskiej są niemalże nie do odróżnienia przez mineralogicznych laików. Kolejnym źródłem nieporozumień jest etymologia obu nazw: zarówno nefryt, jak i jadeit wiążą się z nerkami – pierwszy w języku greckim oznacza nerkę (nephrós), drugi w języku francuskim – zapalenie nerek (jadéite). Z tego względu Nefrytowy Cesarz nazywany jest również Jadeitowym Cesarzem.
Jeśli zaś chodzi o drugą część Pana pytania: nie wiem, z którego minerału zbudowane jest Jade Empire – jeśli z nefrytu, to nazwę należy tłumaczyć jako Nefrytowe Cesarstwo, jeśli z jadeitu – jako Jadeitowe Cesarstwo. Po raz kolejny jest to zatem pytanie natury niejęzykoznawczej. Oczywiście, i w jednym, i w drugim wypadku oba człony tej nazwy własnej należy zapisywać wielkimi literami.
Pana pytanie jest właściwie pytaniem o wiedzę pozajęzykową, ściślej mineralogiczną. Nefryt i jadeit również w języku polskim odnoszą się do dwóch różnych desygnatów: jadeit to minerał o wzorze chemicznym NaAlSi2O6, jadeit zaś odmianą amfibolu. Źródłem nieporozumień jest zapewne fakt, że zarówno nefryt, jak i jadeit mają kolor zielony, a poddane obróbce jubilerskiej są niemalże nie do odróżnienia przez mineralogicznych laików. Kolejnym źródłem nieporozumień jest etymologia obu nazw: zarówno nefryt, jak i jadeit wiążą się z nerkami – pierwszy w języku greckim oznacza nerkę (nephrós), drugi w języku francuskim – zapalenie nerek (jadéite). Z tego względu Nefrytowy Cesarz nazywany jest również Jadeitowym Cesarzem.
Jeśli zaś chodzi o drugą część Pana pytania: nie wiem, z którego minerału zbudowane jest Jade Empire – jeśli z nefrytu, to nazwę należy tłumaczyć jako Nefrytowe Cesarstwo, jeśli z jadeitu – jako Jadeitowe Cesarstwo. Po raz kolejny jest to zatem pytanie natury niejęzykoznawczej. Oczywiście, i w jednym, i w drugim wypadku oba człony tej nazwy własnej należy zapisywać wielkimi literami.
Monika Kresa, Uniwersytet Warszawski
-
23.12.2015W pełni zgadzając się ze stwierdzeniami doktor Moniki Kresy, pozwalam sobie uzupełnić informację o nefrycie i jadeicie. Otóż chiński morfogram 玉 (pinyin: yù) i angielski wyraz jade stanowią nazwę, którą posługujemy się tradycyjnie zarówno w odniesieniu do nefrytu (ang. nephrite; chiń. 軟玉, pinyin: ruǎn yù), jak i jadeitu (ang. jadeite; chiń. 硬玉, pinyin: yìng yù). Polskim odpowiednikiem owej wspólnej nazwy jest wyraz żad (‘ozdoba, przedmiot wykonany z jadeitu lub nefrytu’), por. żad nefrytowy i żad jadeitowy. Nazwa wywodzi się od hiszpańskiego wyrażenia piedra de ijada (odnotowana po raz pierwszy w 1565 r.) i oznacza dosłownie ‘kamień lędźwiowy’. Kamień ten uznawano bowiem za środek profilaktyczny i leczniczy w przypadku dolegliwości nerek.
Adam Wolański
