rodzaj gramatyczny nazw własnych
1) Jeden ze znajomych (mężczyzna) ma pseudonim Bydlę. Czy powinniśmy pisać „Napisałem Bydlęciu”?
2) Inna osoba, również mężczyzna, ma pseudonim Heidi. Czy powinniśmy pisać „Heidi napisał” czy „Heidi napisała”?
3) „Apple (firma komputerowa) wyprodukowało czy wyprodukował”?
Dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.
3.09.2004
3.09.2004
Czy i jak zmienia się rodzaj rzeczowników, które stają się pseudonimami osób lub są wyrazami obcymi o innym niż polski odpowiednik rodzaju? Na przykład:1) Jeden ze znajomych (mężczyzna) ma pseudonim Bydlę. Czy powinniśmy pisać „Napisałem Bydlęciu”?
2) Inna osoba, również mężczyzna, ma pseudonim Heidi. Czy powinniśmy pisać „Heidi napisał” czy „Heidi napisała”?
3) „Apple (firma komputerowa) wyprodukowało czy wyprodukował”?
Dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.
Ad 1) Jako pseudonim mężczyzny jest to wyraz rodzaju męskiego (np. „Bydlę przyszedł”), ale zachowuje odmianę nijaką, a więc: „Nie znam Bydlęcia” itd.
Ad 2) Jest to ten Heidi, w związku z tym powiemy „Heidi napisał”.
Ad 3) Tu sprawa jest bardziej skomplikowana. Nazwa tej firmy może mieć w tekstach polskich rodzaj nijaki (ponieważ ma taki w języku angielskim, a w języku polskim możemy go przypisać na podstawie zakończenia typowego dla rzeczowników nijakich). Uzasadniony jest także rodzaj żeński, gdyż nazwa ta bywa poprzedzana wyrazem firma, który może być czasem opuszczony (a użyty domyślnie). W wymowie [epl] nazwa kończy się na spółgłoskę, co z kolei pozwala nam użyć jej w rodzaju męskim (i odmieniać według odpowiedniego wzorca).
Analiza gramatyczna nie pozwala na jednoznaczne rozstrzygnięcie rodzaju gramatycznego tej nazwy. Analiza użyć nazwy w pismach fachowych również nie umożliwia sformułowania jednoznacznego wniosku.
Konkluzja: możemy powiedzieć „Apple wyprodukował”, „Apple wyprodukowała” lub „Apple wyprodukowało” (np. komputer). Zalecam jednak konsekwencję i używanie tej nazwy w jednym tylko rodzaju w całym tekście lub grupie tekstów.
Ad 2) Jest to ten Heidi, w związku z tym powiemy „Heidi napisał”.
Ad 3) Tu sprawa jest bardziej skomplikowana. Nazwa tej firmy może mieć w tekstach polskich rodzaj nijaki (ponieważ ma taki w języku angielskim, a w języku polskim możemy go przypisać na podstawie zakończenia typowego dla rzeczowników nijakich). Uzasadniony jest także rodzaj żeński, gdyż nazwa ta bywa poprzedzana wyrazem firma, który może być czasem opuszczony (a użyty domyślnie). W wymowie [epl] nazwa kończy się na spółgłoskę, co z kolei pozwala nam użyć jej w rodzaju męskim (i odmieniać według odpowiedniego wzorca).
Analiza gramatyczna nie pozwala na jednoznaczne rozstrzygnięcie rodzaju gramatycznego tej nazwy. Analiza użyć nazwy w pismach fachowych również nie umożliwia sformułowania jednoznacznego wniosku.
Konkluzja: możemy powiedzieć „Apple wyprodukował”, „Apple wyprodukowała” lub „Apple wyprodukowało” (np. komputer). Zalecam jednak konsekwencję i używanie tej nazwy w jednym tylko rodzaju w całym tekście lub grupie tekstów.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
