za to w znaczeniu 'dlatego'

za to w znaczeniu 'dlatego'
6.09.2011
6.09.2011
Witam!
Chciałbym zapytać o następującą rzecz: moi znajomi, którzy pochodzą z okolic Radomia, używają często formy za to, że w zdaniach, w których ja używam formy dlatego, że, np. „Jest bardzo zimno w domu, ale może za to, że na dworze jest zimno”. Czy to jakieś wyrażenie regionalne, typowe dla województwa mazowieckiego? Dziękuję z góry za odpowiedź.
Serdecznie pozdrawiam.
Paweł Łyś
Za to (że) w znaczeniu ‘dlatego (że)’ występuje (niezbyt często) w gwarach Polski południowej – od Cieszyna, Żywca, przez Nowotarskie, po Brzozów, Rzeszów, Krasnystaw i Włodawę na wschodzie, a także w Małopolsce zachodniej w okolicach Sieradza i Łęczycy. W kartotece Słownika gwar polskich w Krakowie są też pojedyncze zaświadczenia z powiatu radomskiego (należącego do Małopolski jako krainy geograficznej, tylko administracyjnie kojarzonego z Mazowszem). Poza tym w północnej Małopolsce nie notowano tej konstrukcji. Pojedyncze zapisy mamy też z zupełnie odległych okolic Suwałk. Słownik języka polskiego pod red. Doroszewskiego podaje tę konstrukcję jako dawną, ale z jednym tylko przykładem z listu Trembeckiego (być może jest to wyrażenie wyniesione z domu, Trembecki urodził się w Jastrzębnikach koło Pińczowa). Wcześniejszy Słownik języka polskiego, tzw. warszawski (t. VIII, 1927 r.), notuje za to przede wszystkim jako gwarowe, z zaznaczeniem, że sporadycznie jako stare w języku ogólnym. Za to w znaczeniu ‘dlatego’ ma współczesny język słowacki i gwary słowackie, ale nie można tu mówić o ich wpływie na gwary polskie ze względu na rozprzestrzenienie tego wyrażenia. Za to byłoby więc konstrukcją gwarową, jedną z wielu osobliwych w bogatym języku mieszkańców wsi.
Barbara Grabka, IJP PAN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego