frazeologia

W tym miejscu dowiesz się wszystkiego o polskich związkach frazeologicznych: skąd się wzięły, co znaczą, jaką mają postać, czy można je odmieniać lub w jakich kontekstach mogą być użyte.

  • ę-ą

    6.03.2021
    6.03.2021

    Szanowni Eksperci,


    uprzejmie proszę o wyjaśnienie, skąd się wzięło określenie "ę-ą". Wikisłownik twierdzi, że "ludzie, którzy aspirują do wyższych sfer, bardzo starając się mówić poprawnie, popadają w hiperpoprawność. Wymawiają zatem samogłoski nosowe dokładnie jak w pisowni. Stąd więc złośliwe powiedzenie, że ktoś jest taki "ą i ę"", ale czy to faktyczna etymologia czy tylko hipoteza anonimowego redaktora?


    Z wyrazami szacunku

    Piotr Michałowski

  • Badanie artystyczne

    3.03.2021
    3.03.2021

    Zwracam się z uprzejmą prośbą o wyjaśnienie poprawności wyrażenia  badanie artystyczne  na gruncie języka polskiego. Wyrażenie to przejmujemy jako tłumaczenie z jęz. angielskiego  artistic research  (funkcjonującego w dokumentach dotyczących badań artystycznych) na potrzeby serwisu internetowego poświęconego publikacjom z zakresu sztuki muzycznej.

  • Na sam początek i za dziecka 

    14.02.2021
    14.02.2021

    Dzień dobry,

    Czy poprawne są sformułowania: na sam początek oraz za dzieckaW mojej pracy pisemnej zostały one zaznaczone jako błędy, chciałabym więc lepiej zrozumieć, czemu. Miałam wrażenie, że słyszałam już wcześniej takie zwroty i nie budziły one u mnie żadnych zastrzeżeń.

    Pozdrawiam.

  • Oglądać na dziesiątą stronę

    8.02.2021
    8.02.2021

    Spotkałam się ostatnio w artykule ze stwierdzeniem oglądać coś na dziesiątą stronęCzy oznacza to tyle co z każdej strony, bardzo dokładnie? Czy może dziesiąta strona niesie jakieś dodatkowe znaczenie, którego nie udało mi się odszukać?

  • Z rokiem albo bez roku

    23.01.2021
    23.01.2021

    Czy przy zapisie daty trzeba pisać słowo rok lub r. (np. 17.12.2020 roku lub 17.12.2020 r.)? Od długiego czasu pomijam "rok", gdyż uważam to słowo za zbędne i piszę np. 17.12.2020. Jeśli zapisuję sam rok i wiadomo, że chodzi o rok, również zostawiam samą liczbę [np. "w 1750 wynaleziono (...)", "w 1918 Polska odzyskała niepodległość", "w 2025 wydarzy się (...)"]. Czy słusznie?

  • Dwa frazeologizmy z wulgaryzmami

    13.01.2021
    9.01.2021

    Skąd wzięło się powiedzenie: o dupie maryny oraz ch bombki strzelił?

  • Umarł w butach

    31.12.2020
    31.12.2020

    Szanowni Państwo,


    skąd się wzięło powiedzenie umarł w butach?


    Pozdrawiam

    Stratos Vasdekis

  • Na krzywy ryj

    26.12.2020
    26.12.2020

    Szanowni Państwo!

    Co to znaczy na krzywy ryj? I skąd się to wzięło? Wydaje się, że chodzi o picie alkoholu bez zapłaty, dołączenie do towarzystwa i picie na ich konto, ale w takim razie jak rozumieć tytuł książki : Rejs na krzywy ryj (biograficzna o Himilsbachu)?


    Z poważaniem - Dociekliwy

  • Chleb jałmużny

    20.12.2020
    20.12.2020

    Czy w dość popularnej frazie chleb jałmużny drugi wyraz jest przymiotnikiem, czy dopełniaczem od jałmużna? Przymiotnika nie udało mi się znaleźć w żadnym słowniku, jak również nie znalazłem potwierdzenia dla odmienionej frazy (chleba jałmużnego itd.).

  • Rym męski i rym żeński

    19.12.2020
    19.12.2020

    Proszę o podanie źródła nazw męski i żeński rym.

  • Lwia część

    17.12.2020
    17.12.2020

    Szanowni Eksperci,

    Wikisłownik opatruje hasło lwia część następującym przypisem: „Spotykane jest często niewłaściwe użycie tego sformowania. «Lwia część» to nie każda «duża część», ale tylko ta, która została przywłaszczona niesprawiedliwie, np. prawem silniejszego, a konotacja tego sformowania, wbrew obiegowemu zastosowaniu, jest zdecydowanie negatywna”. Czy Państwo się z tym zgadzają? Przyznam, że w żadnym z dostępnych mi papierowych słowników nie znalazłem potwierdzenia powyższej uwagi.

  • Żle skrojony, ale mocno zszyty

    11.12.2020
    11.12.2020

    Dzień dobry


    Chciałbym się zapytać, co oznacza powiedzenie źle skrojony, ale mocno zszyty, ponieważ, kiedy sam szukałem znaczenia spotkałem się ze sprzecznymi definicjami?


    Z wyrazami szacunku

    Michał Maciałowicz

  • Seks jednak uprawiajmy

    28.10.2020
    28.10.2020

    Szanowni Państwo,

    zwracam się do Państwa z pytaniem, co językoznawcy sądzą o wyrażeniu mieć seks, które jest zapewne dosłownym tłumaczeniem angielskiego to have sex, a z którym coraz częściej spotykam się w języku polskim. Zadaję to pytanie, bo forma mieć seks razi mnie, zdaje się zakładać bierność, a nawet mam wrażenie, że zamienia seks w towar. Zwracam też uwagę, że na tłumaczenie have jako mieć, mimo że nie piszemy w przekładach mieć śniadanie”.


    Z wyrazami szacunku,

    Jakub Jędrusiak

  • Zrobić wejście

    26.10.2020
    26.10.2020

    Czy wyrażenie zrobić wejście (kalka angielskiego  make an entrance, np. On to dopiero wie, jak zrobić efektowne wejście) jest uznawane za poprawne? A podobne do niego  mieć wejście (np. Ale miała wejście, wszyscy na sali patrzyli tylko na nią)?

    Z góry dziękuję za odpowiedź!

  • Dystans społeczny

    28.09.2020
    28.09.2020

    Szanowni Państwo!

    Coraz częściej zastanawiam się nad (powtarzanym dziesiątki razy w mediach  określeniem  dystans społeczny. W związku z epidemią mam utrzymywać dystans do społeczeństwa, czy jednak do innej osoby? Nie powinien to być może dystans osobisty? Czy naprawdę chodzi o to, żeby to społeczeństwa się dystansowały?


    Z poważaniem - Dociekliwy

  • Robienie z igły wideł

    11.09.2020
    11.09.2020

    Szanowni Państwo,

    w jednym z czytanych ostatnio dramatów natrafiłem na następujące zdanie:

    „Myślicie, że jestem dziwakiem, ale dla mnie myślenie nie jest niczym innym jak robieniem z igły widły”

    Chciałbym upewnić się, czy to poprawna forma. Jeżeli autor zdecydował się użyć związku frazeologicznego w formie, w której struktura zdania wymusza jego odmianę (wiem, że już samo to jest niezalecane), to lepiej pozostawić go nieodmienionym, czy jednak odmienić?

    Z góry dziękuję za odpowiedź!

  • Frazeologizm z gajowym
    13.07.2020
    13.07.2020
    Szanowni Eksperci,
    uprzejmie proszę o wyjaśnienia genezy ironicznego powiedzenia być odważny jak żydowski gajowy, spotykanego jeszcze dziś wśród starszego pokolenia Polaków. Jeśli dobrze rozumiem, porzekadło to odwołuje się do stereotypowej tchórzliwości Żydów, ale dlaczego pojawia się w nim akurat gajowy?
    Z wyrazami szacunku
    Piotr Michałowski
  • W kontakcie
    18.06.2020
    18.06.2020
    Jakie jest znaczenie wyrażenia jesteśmy w kontakcie, tak często używanego w języku mówionym? Nie rozumiem jego znaczenia. Czy to jest pustosłowie, czy ma jakieś przenośne lub ukryte znaczenie?
  • Nie jąkaj się, bo nie ma wiatru

    5.06.2020
    5.06.2020

    Jaki jest sens powiedzenia Nie jąkaj się, bo nie ma wiatru?

  • Bigos w języku
    3.06.2020
    3.06.2020
    Szanowni Państwo!
    Ostatnio próbowałem dowiedzieć się czegoś więcej o kulturowej historii bigosu. Czy mógłbym prosić o wyjaśnienie znaczenia następujących polskich idiomów, które znalazłem w „Encyklopedii staropolskiej” Glogera: ni to bigos, ni to flaki; bigos – wczorajsza potrawa; bigos ze starej miotły.
    Z życzeniami zdrowia
    Adam N.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego