nazwy własne

W tym miejscu znajdziesz wszystko, co chcesz lub powinieneś wiedzieć o nazwach własnych. Dowiesz się, które z nich piszemy małą literą, od których powstały przymiotniki a od których nie, czy od nazwy każdej miejscowości można utworzyć nazwę jej mieszkańca. Poznasz rozstrzygnięcia problemów związanych z nazwiskami i ich odmianą. A jeśli jakiejś odpowiedzi nie znajdziesz, możesz zadać pytanie naszym ekspertom.

  • wielkie litery w nazwach aktów prawnych
    16.05.2007
    16.05.2007
    Szanowni Państwo!
    1. Czy świadome posługiwanie się wielkimi literami w nazwach traktatów w zamiarze tworzenia zwyczaju językowego (np. w publikacjach naukowych czy zbiorach dokumentów) jest rażąco niepoprawne, czy jednak dopuszczalne?
    2. Czy zgodzą się Państwo, że jest pewne uzasadnienie dla pisowni nazw aktów prawa międzynarodowego (nawet o charakterze tzw. prawa „miękkiego”) o szczególnym znaczeniu, np. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Karta Praw Podstawowych UE?
    Dziękuję i pozdrawiam,
    M. Balcerzak
  • wielkie litery w nazwach urzędów
    11.05.2007
    11.05.2007
    Dlaczego w sformułowaniu: „Konkurs, objęty patronatem ministra kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego” użyto małej litery? Czy można w tej sytuacji (kiedy pojawia się pełna nazwa i nazwisko) zastosować wielką literę?
  • Jakub de Voragine
    10.05.2007
    10.05.2007
    Witam!
    Moje pytanie dotyczy wymowy nazwiska Jakuba de Voragine. Parę już lat zastanawiam się, która opcja byłaby najwłaściwsza. Jako że Jakub Włochem był – może z włoska? Jednak – łacina, więc może – Voraginus? Także inne zasłyszane praktyki (m.in. wymawianie tego nazwiska z francuska) przyprawiają mnie o ciężką konfuzję… Cóż zrobić z Jakubem? Proszę o pomoc:)
    Z góry dziękuję.
    Pozdrawiam serdecznie!
  • Lepczowie
    10.05.2007
    10.05.2007
    Witam. Zastanawiam się, jak brzmi przymiotnik od słowa Lepcze lub Lepczowie. Nigdzie takiej formy nie znalazłam, a analogia do Czukczy albo Komańczów nie jest moim zdaniem zadowalająca. W książce, którą czytam, występuje przymiotnik lepczy, ale nie bardzo mi się podoba. Bardzo proszę o rychłą odpowiedź, bo czytanie tej książki to moja praca i mam termin zaraz po tzw. długim weekendzie.
    Pozdrawiam. Ula
  • ul. 1 PLM „Warszawa”
    10.05.2007
    10.05.2007
    Dzień Dobry!
    Proszę o informację, w jaki sposób powinno pisać się liczebnik i cudzysłów przy ulicy I PLM „Warszawa” (I Pułku Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa”). Spotkałam się z różnym oznaczeniem ww. ulicy, np. 1-go PLM „Warszawa”, 1. PLM…, I PLM…
    Pozdrawiam serdecznie
  • odmiana imion
    10.05.2007
    10.05.2007
    Ostatnio ukazały się w Polsce książki w nowej serii współczesnej literatury iberoamerykańskiej: postm@condo. Opublikowano dotychczas powieści Jaime’ego Bayly’ego i Edmundo Paza Soldana. Jednak w informacjach prasowych (i omówieniach sprzed lat, np. tłumacza) prawie nikt nie odmienia imion tych autorów (Jaime – Jaime’ego, Edmundo Paz – Edmundo Paza). Dlaczego?
  • Sarkozy
    10.05.2007
    10.05.2007
    Witam.
    Nowo wybrany prezydent Francji nazywa się Sarkozy. Jest on synem węgierskiego emigranta. W prasie, jak i w internetowych serwisach informacyjnych, w odmianie jego nazwiska raz używa się apostrofu (odmiana nazwiska francuskiego), a raz nie (odmiana nazwiska węgierskiego). Stąd moje pytanie: czy nazwisko prezydenta Francji należy odmieniać jako nazwisko węgierskie, czy też jako nazwisko francuskie?
    Pozdrawiam.
  • konsens w sprawie Spartan
    10.05.2007
    10.05.2007
    Szanowni Eksperci,
    czy dla mieszkańca i mieszkańców Sparty istnieją formy: Spartata i Spartaci? Uważałam do tej pory, że poprawne formy brzmią: Spartanin, Spartanie, ale ostatnio w tłumaczeniu filmu spotkałam właśnie te inne formy – może obie są poprawne?
    I jeszcze jedno: spotkałam się z opinią, że nie powinno się mówić consensus, tylko consens. Czy to prawda?
    Dziękuję i serdecznie pozdrawiam
    Joanna
  • tybiński
    10.05.2007
    10.05.2007
    Jaką postać ma przymiotnik od nazwy Tybinga (miasto w Niemczech)? Wydaje mi się, że tybindzki, ale znalazłam w Słowniku nazw własnych J. Grzeni: Getynga – getyński, stąd moje wątpliwości.
    Pozdrawiam serdecznie.
  • odmiana nazw obcojęzycznych
    27.04.2007
    27.04.2007
    Szanowni Państwo,
    mam pytanie w sprawie odmiany obcojęzycznych nazw. Czy tak jak nazwiska można je odmieniać, dodając końcówki jak w języku polskim? Czy wobec tego jest poprawne: kierownictwo Mittelwerku, wzorując się na Mittelwerku? I – w przypadku KZ Dora – czy można powiedzieć w Dorze, do Dory?
    Serdecznie dziękuję za odpowiedź.
    Agnieszka Lenarczyk
  • odmiana nazwisk
    27.04.2007
    27.04.2007
    Witam!
    Jestem w trakcie przygotowywania zaproszen slubnych i bardzo proszę o pomoc w odmianie nazwisk: Panstwo Dunst, Kusmierczak, Pliszkiewicz. Dziekuje! Przepraszam za brak polskich liter, ale przebywam za granica.
  • odmiana obcojęzycznych imion i nazwisk
    24.04.2007
    24.04.2007
    Szanowni Państwo!
    Proszę o wskazówkę dotyczącą odmiany obcojęzycznych imion i nazwisk. Czy jest poprawne sformułowanie: publikacje Eugena Kogona, Davida Rousseta i Christophera Burney'a, czy raczej publikacje Eugena Kogon, Davida Rousset i Christophera Burney? Z góry bardzo dziękuję.
  • Euro 2012
    24.04.2007
    24.04.2007
    Jak powinno się prawidłowo pisać hit ostatnich dni – EURO 2012, czy Euro 2012? Czy pisownia Euro 2012 nie sugeruje, że to w 2012 wprowadzimy walutę euro?
  • Tondera
    24.04.2007
    24.04.2007
    Dzień dobry,
    proszę o informację, czy nazwisko Tondera podlega odmianie przez przypadki. Czy jest to jakiś wyjątek? Jego właściciel twierdzi, że nazwisko to nie odmienia się, a ja jestem początkującą redaktorką i bardzo zależy mi na usystematyzowaniu pewnych prawd językowych. Chodzi o użycie tego nazwiska także w tekście pisanym. Będę niezwykle wdzięczna za szybką odpowiedź.
    Pozdrawiam serdecznie
  • święta
    23.04.2007
    23.04.2007
    Droga Redakcjo, wiem, że poprawne zapisy to święta Bożego Narodzenia i święta Wielkiejnocy (święto nie jest częścią nazwy własnej). Dlaczego jednak w słowniku ortograficznym online jest zapis Święto Przemienienia Pańskiego?
    Czy nie byłoby lepiej zapisać święto małą literą (jako wyraz niewchodzący w skład nazwy własnej)? A jak odróżnić, czy wyraz jest, czy nie jest częścią takiej nazwy? Dziękuję.
  • nazwy pospolite i nazwy własne
    23.04.2007
    23.04.2007
    Proszę o informację dotyczącą pisowni takich nazw, jak zoo, rynek, ratusz, ogród botaniczny itp. Jeśli te nazwy odnoszą się do konkretnych miejsc w danym mieście, to zapiszemy je dużą czy małą literą? Zatem w zdaniu: „Dzisiaj byliśmy w zoo”, gdy chodzi o zoo wrocławskie, piszę tę nazwę małą czy dużą literą? To samo dotyczy pozostałych, wcześniej wymienionych nazw. Słownik podaje regułę niezbyt jasno.
    Łączę wyrazy szacunku.
  • mieszkańcy miast (i państw) starożytnych
    13.04.2007
    13.04.2007
    Nazwy mieszkańców miast piszemy małą literą, a państw dużą. Tymczasem so.pwn.pl podaje: Bantamczyk (mieszkaniec Bantamu), Samarytanka (mieszkanka starożytnej Samarii), Trojanin, Trojańczyk (mieszkaniec Troi).
    W encyklopedia.pwn.pl miasta Samaria i Bantam są „ważniejsze” (bo mają odrębne hasła) od krainy Samaria i sułtanatu Bantam. Czy pominięcie w słowniku ortograficznym samarytanki (mieszkanki Samarii miasta) i bantamczyka to przeoczenie?
    Co do Troi, znajduję wyłącznie, że to miasto. Skąd więc duża litera?

  • kresowiaczka i Kresowiaczka

    13.04.2007
    13.04.2007

    Borowiak, Lasowiak i kresowiak mają żeńskie odpowiedniki Borowiaczka, Lasowiaczka, kresowiaczka. Nie ma jednak w słownikach wyrazów poznaniaczka, wrocławiaczka, krakowiaczka, rzeszowiaczka, warszawiaczka, lwowiaczka. Czy użycie ich jest niepoprawne czy tylko rzadkie?

    A co z Kresowiaczką? https://sjp.pwn.pl/ podaje formę żeńską tylko dla kresowiaka, dla Kresowiaka już nie.

    Jaki będzie żeński odpowiednik Kongresowiaka?

  • sosnowiczanin i inni

    13.04.2007
    13.04.2007

    Nietypowy sosnowiczanin przekonuje, że nie wszystko, co dziwne, musi być błędem, niemniej do bełżanina (z Bełżca) i bukowianina (z Bukowiny Tatrzańskiej) – obaj z https://sjp.pwn.pl/ – podchodzę z rezerwą. Jednemu brakuje -cz-, drugiemu -in-. Błąd czy osobliwość? A jeśli to drugie, to czy formy utworzone regularnie też by mogły być?

  • nazwy mieszkańców
    13.04.2007
    13.04.2007
    Ze słowników PWN: katmanduanka, mogadiszuanka, maseruanka, wagaduguanka. Męskie odpowiedniki trzech pierwszych mają przyrostek -anin, czwartej -ańczyk. Czy każdorazowo jest to wariant wybrany przypadkowo z dwóch równorzędnych? Nie podano nazw mieszkańców miasta Honolulu i państw Tuvalu oraz Vanuatu. Czy w tych przypadkach dodanie -anka, -anin, -ańczyk tworzy poprawne nazwy? Czy V musi przejść w W?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego