W tym miejscu znajdziesz wszystko, co chcesz lub powinieneś wiedzieć o nazwach własnych. Dowiesz się, które z nich piszemy małą literą, od których powstały przymiotniki a od których nie, czy od nazwy każdej miejscowości można utworzyć nazwę jej mieszkańca. Poznasz rozstrzygnięcia problemów związanych z nazwiskami i ich odmianą. A jeśli jakiejś odpowiedzi nie znajdziesz, możesz zadać pytanie naszym ekspertom.
dolina Warty
Wielki słownik ortograficzny PWN podaje: „dolina -inie, -inę; -in: dolina Warty, ale: Dolina Kościeliska, Dolina Pięciu Stawów Polskich; Dolina Królów, Dolina Śmierci – jeśli nazwa własna składa się z dwu członów i człon drugi jest rzeczownikiem w dopełniaczu lub przymiotnikiem w mianowniku, oba człony pisze się wielką literą. Dlaczego piszemy „dolina Warty”, skoro drugi człon tej nazwy jest rzeczownikiem w dopełniaczu?
Drwęca
Skąd pochodzi nazwa rzeki Drwęcy?
Pisownia wielowyrazowych nazw własnych – ciąg dalszy
Dzień dobry!
Mam nadal wątpliwości co do pisowni wielowyrazowych nazw własnych.
Słownik PWN podaje zapis: dolina Warty. Czy zatem będzie także dolina Białki, dolina Roztoki i dolina Białej Wisełki? W literaturze mamy tu wszędzie "Dolinę" od dużej litery. Czy może słowo "dolina" ma w tych 2 przypadkach inne znaczenie? Tylko w takim razie jak je odróżnić?
Mamy też Wierch Poroniec. Teoretycznie powinien to być wierch Poroniec (bo "Poroniec" to mianownik)...
I jeszcze grań (Grań?) Wołoszyna (szczyt nazywa się Wołoszyn); ze stokiem lub zboczem nie miałabym problemu, napisałabym małą - ale grań? Groń Jana Pawła II jest od dużej.
Z poważaniem
BT
Nazwy tatrzańskich hal i przełęczy – raz jeszcze
Dzień dobry! Mam wątpliwości w kwestii hal. Otóż co zrobić, kiedy obok siebie pojawiają się np. Hala Lipowska i hala Rysianka (trasa: Hala Lipowska – hala Rysianka)? W przewodnikach (na mapach, pieczątkach itp.) mamy zapis dużymi literami. Myślę, że ta kwestia budzi nie tylko moje wątpliwości. W Poradni PWN znalazłam taką odpowiedź prof. Bańki (dotyczącą pisowni nazw tatrzańskich): „Zasady ortografii pozwalają we wszystkich wymienionych nazwach używać małej litery, tzn. pisać hala, wąwóz, dolina, traktując te wyrazy jako określenia gatunkowe. Zwyczaj językowy może być jednak inny i jeśli jest poparty autorytetem znaczących lub odpowiednio licznych publikacji, to należy mu dać pierwszeństwo” (https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/nazwy-tatrzanskie;14842.html). Czy zatem błędem będzie pójście za wieloletnią tradycją wydawnictw górskich (oraz autorytetami takimi jak choćby Władysław Krygowski) i napisanie Hala Rysianka? Tym bardziej, że w praktyce ten drugi człon jest odmieniany: Byłem na Hali Rysiance. Kwestia 2: przełęcz. Oczywiście, przełęcz Krowiarki, ale Przełęcz Salmopolska; a co z PRZEŁĘCZĄ pod Tarnicą? Analogicznie do Przełęczy pod Chłopkiem słownik każe pisać Przełęcz pod Tarnicą. Czyli traktujemy to jako nazwę własną, a nie jako lokalizację (przełęcz bez nazwy, znajdująca się pod Tarnicą)? Czy w takim razie napiszemy również Przełęcz między Szczelińcami?
Z poważaniem BT
w Węgrzech (?)
Dzień dobry!
Co do poprawności wyrażeń „w Ukrainie” czy „w Słowacji”, zastępujących tradycyjny przyimek „na” wątpliwości nie mam. Jednakże czy forma „w Węgrzech” jest poprawna?
Pozdrawiam
Nazwisko Kolendo
Jak powinno odmieniać się nazwisko "Kolendo"? Dla mnie nienaturalna jest odmiana nazwiska w liczbie pojedynczej, np. Rafałowi Kolendowi. Dotychczas byłem święcie przekonany, że mojego nazwiska się nie odmienia, a jednak np. Facebook używa odmiany nazwiska, a wiele różnych dyplomów mam z nazwiskiem nieodmienionym. Forma nieodmieniona jest bardziej naturalna, np. narzędnik (razem z): "Rafałem Kolendem" brzmi bardzo dziwnie i naturalniej brzmiałoby "Rafałem Kolendo". Czy zatem nazwiska zakończone na "endo" nie powinny mieć formy nieodmiennej?
tarnogórski, tarnogórzanin
Szanowni państwo,
jestem mieszkańcem Tarnowskich Gór, a więc tarnogórzaninem. Moje pytanie brzmi, dlaczego „tarnogórzaninem”, a nie „tarnowskogórzaninem” albo „tarnowsko górzaninem”? Podobnie sprawa wygląda z przymiotnikiem „tarnogórski”.
Pozdrawiam,
Jakub C.
Estremadura
Dzień dobry. Dlaczego nazwę hiszpańskiego regionu Extramadura piszemy „Estramadura", a nie „Ekstramadura" (jak np. Meksyk, Teksas, nazwy również pierwotnie hiszpańskie)? Czy miała na to wpływ pisownia portugalska (Estremadura) czy francuska (Estrémadure)?
Rabka-Zdrój-Słone i Rabka-Zdrój-Zaryte
Dzień dobry!
Rabka-Słone czy Rabka Słone?
https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Prokuratura-Rejonowa-dla-Wroclawia-Psie-Pole;21123.html – tu zalecana pisownia z łącznikiem
tu: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Krowodrza-Gorka;19723.html w odpowiedzi eksperta Rabka Zaryte i Zawoja Policzne bez dywizów
tu zaś Rabka-Zaryte: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/kielo-cud;9269.html I 2 kwestia: do Rabki(-)Słone czy do Rabki(-)Słonego?
Bardzo dziękuję.
BT
Odmieniamy nazwiska par małżeńskich na zaproszeniach
Dzień dobry,
Mamy z narzeczonym dylemat jak prawidłowo odmienić nazwiska niektórych gości w zaproszeniach. Czytałam w poradni, że wszystkie nazwiska się odmienia. Narzeczony uważa, że część nazwisk w formie odmienionej brzmi "pospolicie" i zaproszeni goście poczują się urażeni. Myślę jednak, że nieodmienione nazwiska wyglądają nienaturalnie.
Nazwiska nieodmienione: Olewnik, Majchrzak, Zduńczyk, Miłek, Frącek, Kulik, Jańczuk, Dąbrówka, Perzyna, Gorczyca, Soja, Spychała, Łątka.
Czy poprawnie będzie zaprosić Annę i Adama: Olewników, Majchrzaków, Zduńczyków, Miłków, Frącków, Kulików, Jańczuków, Dąbrówków, Perzynów, Gorczyców, Sojów, Spychałów, Łątków?
Dziękuję za odpowiedź,
Paulina i Dariusz
Nazwisko Czornyj
Dzien dobry, jak prawidłowo odmieniać nazwisko "Czornyj"? Widzę Czornego czy widzę Czornyja? Idę z Czornym czy idę z Czornyjem?
Pozdrawiam
K.J.
ChatGPT
Czy (i ewentualnie jak) powinno się odmieniać nazwę szalenie ostatnio popularnej aplikacji ChatGPT? Spotkałam się z artykułami w mediach, w których nazwa ta nie była odmieniana, ale widziałam też, że część autorów decyduje się na odmianę, posiłkując się przy tym spacją, np. „Chatowi GPT”. Które rozwiązanie jest właściwe (a jeśli odmiana, to ze spacją czy bez)?
Nazwy firmowe
Szanowni Państwo,
czy w przypadku choćby wyroku sądowego, winno być napisane przeciwko mBank spółce akcyjnej z siedzibą w Warszawie, czy może przeciwko mBankowi spółce akcyjnej z siedzibą w Warszawie?
Tak samo z powództwa mBank spółki akcyjnej z siedzibą w Warszawie, czy może z powództwa mBanku spółki akcyjnej z siedzibą w Warszawie?
Czytałem o pewnej akcji InPost (Inpostu?), który to nie chce aby "paczkomat" był odmieniany. Chociaż, z tego co czytałem, to nawet rzecznik prasowy rzeczonego przedsiębiorstwa miał z tym problem.
Szerzej o tym w artykule na www.wortualnemedia.pl z dnia 20 lutego 2023 roku, tytuł: InPost nie chce odmieniać przez przypadki nazwy Paczkomat.
Pozdrawiam
hala Jaworzyna, hala Rysianka
Dzień dobry,
chciałam zapytać, czy słowo hala w nazwie Hala Jaworzyna piszemy wielką literą.
Podobnie Hala Rysianka.
Dziękuję
pg
Nazwy zagranicznych aktów normatywnych
Szanowni Państwo, jak należy zapisać Akt/akt nawigacyjny (jeden z kilku) i Akt/akt supremacji z 1534 r.? Czy w odniesieniu do Deklaracji niepodległości w skrócie należy pisać: Deklaracja, czy też raczej: deklaracja? Dziękuję i pozdrawiam przedświątecznie, A.B.
Bajtlowo Kraina przy „Annie”
Witam, nasze przedszkole (na Śląsku) będzie miało nadane imię «Bajtlowo Kraina przy "Annie"». Bajtel w gwarze śląskiej to dziecko, natomiast "Anna" to zamknięta już kopalnia węgla kamiennego nieopodal naszego przedszkola. Ponadto dzięki niej istniejemy. Jak powinien wyglądać prawidłowy zapis nazwy, wszystko w cudzysłowie czy tylko "Anna", czy na logo przedszkola też powinien być cudzysłów? Proszę o radę.
Serdecznie pozdrawiam
Polszczenie imion postaci historycznych
Szanowni Państwo.
Kwestia spalszczania imion monarchów (zwłaszcza europejskich) była poruszana wielokrotnie. Kierunek jest jasny: spalszczamy!
Pytanie: co z tymi, którzy monarchami nie byli? Bo tutaj, mam wrażenie że panuje ogromny chaos. Kilka przykładów:
Stalin, bez dwóch zdań, miał na imię Józef. A jego poplecznik i imiennik (!) to już Josif Tito.
Cesarz Austro- Węgier, Franciszek Józef miał syna, o którym mówimy Frantz Ferdinand. (a książę Karol za życia królowej?)
Każdy powie Ryszard Wagner, Jan Bach czy Amadeusz Mozart a Vivaldi czy Verdi to już tylko (odpowiednio) Antonio i Giuseppe.
Wreszcie wisienka na torcie: Iwan (po rosyjsku) Groźny (po polsku)!
Czy istnieje tu jakaś reguła?
Nazwisko Kulwiec
Szanowni Państwo!
Jak poprawnie odmieniać nazwisko „Kulwiec”? Zachowywać „e” tematowe w dopełniaczu czy nie? Będę wdzięczna za pomoc.
Z pozdrowieniami
Katarzyna
Gdynia-Cisowa
Jak mówimy i piszemy poprawnie: Jadę do Gdyni Cisowy czy Jadę do Gdyni Cisowej?
Gardno, gardzieński
Mam takie pytanie, jak odmienić Gardno na ulicę – ul.Gardzińska? ul.Gardnocka?
Drogi Użytkowniku AdBlocka,
wiemy, jak cenny jest Twój czas – zajmiemy Ci tylko chwilę.
Czy dasz nam szansę, abyśmy mogli dalej tworzyć źródło Twojej sprawdzonej, darmowej wiedzy, z której właśnie chcesz skorzystać? Bez wpływu z reklam będzie to po prostu niemożliwe. Dlatego prosimy – dodaj naszą domenę, jako wyjątek lub skorzystaj z instrukcji i odblokuj wyświetlanie reklam na naszych serwisach.
Dziękujemy!
Redakcja serwisów PWN
Wydawnictwa Naukowego PWN
