pragmatyka

To skarbnica informacji o tym, których wyrazów i wyrażeń używać w określonych sytuacjach, jaki wpływ na znaczenie lub rozumienie tekstu ma sytuacja, kontekst, nadawca lub odbiorca. Dowiesz się tu: jak zwracać się do określonej osoby; kiedy stosować wielką literę w zwrotach grzecznościowych; jak pisać tytuły naukowe lub stanowiska w formach adresatywnych; czy można napisać „Witam” w e-mailu; kiedy zrozumiały jest zwrot „Jestem samochodem”.

  • wz. (=w zastępstwie)
    30.09.2003
    30.09.2003
    Witam,
    bardzo proszę o wyjaśnienie. W wojskowych pismach, kierowanych do przełożonych, bardzo często pojawia się skrót słów w zastępstwie pisany w/z lub wz. (z kropką na końcu). Moja dociekliwość, wyrażona m.in. poszukiwaniem takowego skrótu na różnych stronach internetowych, nie została nagrodzona :), gdyż nie znalazłem żadnej wzmianki na ten temat. Według mnie nie powinno się używać tych słów, bo to, czy ktoś przełożonego zastępuje (skądinąd przecież oficjalnie, z rozkazu innego przełożonego), czy też jest to właściwy przełożony (zajmujący to określone stanowisko na co dzień), nie ma aż tak wielkiego znaczenia, bynajmniej dla zainteresowanego, przedstawiającego sprawę w określonym piśmie. Być może umieszczanie przed nazwiskiem wyrazów w zastępstwie wynikało z obawy przed odpowiedzialnością za konsekwencje wiążące się z podjętymi decyzjami… Ale i to nie ma sensu, bo tak czy owak pismo zawiera adresata, np. płka Kowalskiego. Przykład:
    Dowódca
    wz. płk Jan KOWALSKI.

    Dziękuję za poświęcony mi i mojemu problemowi czas. Pomimo iż sprawa jest błaha i nie dotyczy nikogo personalnie, ani też nie ujawnia tajemnicy wojskowej, ze względu na moje bezpośrednie powiązanie z armią (noszę mundur i nie jestem oficerem, choć liczę na zmianę stopnia; ale to zupełnie inna sprawa), bardzo proszę o zachowanie mojego adresu, imienia i nazwiska, a nawet inicjałów do Państwa wiadomości.
  • modne mataczenie
    30.09.2003
    30.09.2003
    Czy bardzo popularne ostatnio w kręgach politycznych słowo mataczyć – mam wrażenie, że spopularyzowane przez przesłuchania różnych panów przez sejmową komisję śledczą – może być używane w oficjalnych komunikatach? Proszę o Pani zdanie na ten temat, bo myślę, że jest to słowo raczej potoczne i w komunikatach np. Wiadomości brzmi co najmniej nieodpowiednio.
  • Jak się przedstawiać na antenie?
    15.09.2003
    15.09.2003
    Dzień dobry! Moje pytanie dotyczyć będzie kultury. Nie tyle kultury języka, co raczej kultury zachowań językowych – o ile termin taki w ogóle istnieje (jeżeli nie, to niniejszym go wprowadzam…).
    Dawno, dawno temu korespondenci telewizyjni i radiowi zaczynali ZAWSZE swe wypowiedzi od dość sympatycznego moim zdaniem sformułowania: „Dzień dobry”, po czym po prostu się przedstawiali. Należę do pokolenia raczej starszego, pamiętam więc do dzisiaj sympatyczne sformułowania typu: „Dzień dobry Państwu, z Nowego Jorku mówi dla Państwa Bartosz Janiszewski”, „Dzień dobry Państwu, z Rzymu dla Dziennika Telewizyjnego mówi Zygmunt Moskwa”. Moje pytanie brzmi: jak w kontekscie niegdysiejszych kulturalnych zachowań odbierać dzisiejsze trajkotanie korespondentów zakańczane schematem typu: „Jan Kowalskiiii, Pćim Dolnyyyy, Eremefefemmmm…”? Moim zdaniem to po prostu brak elementarnej kultury i szacunku dla widza, czy słuchacza. Uprzejmie proszę o pogląd językoznawcy, pozdrawiając jednocześnie serdecznie!
  • nazwy żeńskie
    9.09.2003
    9.09.2003
    Szanowni Państwo!
    Czy można o kobiecie powiedzieć bankierka, finansistka? Przejrzałam internetowe słowniki i znalazłam jedynie formę męską: bankier, finansista.
    Serdecznie dziękuję za pomoc,
    Dorota Górnicka-Urban
  • Usłyszycie państwo…?
    9.09.2003
    9.09.2003
    Szanowni Państwo!
    Pracuję w jednej z rozgłośni radiowych i ostatnio wywiązała się dyskusja na temat stosowania form czasownika występujących przy wyrazie państwo. Czy prawidłowe jest użycie: „Za chwilę usłyszycie państwo…” czy też: „Za chwilę usłyszą państwo….”? Która z tych form jest poprawna? Usłyszycie państwo to wg mnie nienaturalne połaczenie formy za chwile usłyszycie z dodatkiem grzecznościowego państwo. Lepsze wydaje mi się sformułowanie usłyszą państwo, ale opinie na ten temat są podzielone. Bardzo proszę o odpowiedź.
    Z góry dziękuję
    MK
  • nagłówek listu
    29.08.2003
    29.08.2003
    Chciałabym zasięgnąć porady, czy pisząc nagłówek w jakimś piśmie, zaczynam od nazwy firmy, czy od imienia i nazwiska osoby, do której się zwracam.
    Bardzo dziękuję i pozdrawiam.
    Joanna Baumgart
  • Odmieniać czy nie odmieniać?
    16.07.2003
    16.07.2003
    Witam Państwa!
    1. Czy powinno się próbować odmieniać nazwiska „kłopotliwe” (które trudno odmieniać) oraz „śmieszne” (np. Bomba)?
    2. Czy w zaproszeniach ślubnych powinno się stosować odmianę nazwisk zaproszonych, czy też należy pisać te nazwiska jednolicie – nie odmieniając ich? Np. „Mam zaszczyt zaprosić(…) Anetę i Damiana Święs (a może Święsów?)”.
    3. Co pierwsze: imię małżonki czy małżonka?
    Pozdrawiam i dziękuję!
  • Jak to w rodzinie…
    9.07.2003
    9.07.2003
    Panie Profesorze,
    jest Pan moją ostatnią deską ratunku, ponieważ w dostępnych mi źródłach nie znalazłam odpowiedzi na nurtujące mnie pytanie. Chodzi o to, że moja teściowa wymaga od swoich dzieci (i mnie) oraz od wnuczek zwracania się do siebie w formie 3. os. l.p.: „Niech mamusia (mama, babcia) powie (da, pokaże itp.)…” lub „Proszę powiedzieć (dać, pokazać itp.)…” zamiast „Mamusiu (mamo, babciu), powiedz (daj, pokaż itp.), proszę”. Teściowa pochodzi z Wilna, ukończyła filologię rosyjską i twierdzi, że takich form zwracania się do osób starszych od siebie nauczona została w rodzinnym domu, w związku z tym wymaga tego od nas. Ja, co prawda, nie jestem filologiem, ale ekonomistką, jednak zwracam uwagę na to, JAK mówię, i chcę, aby moje dziecko również wypowiadało się poprawnie. Formy podane wyżej drażnią mnie, wydają mi się nieco archaiczne i dlatego pytam: czy moja teściowa MA PRAWO (z punktu widzenia poprawności językowej) wymagać od nas używania wspomnianych form?
    Z niecierpliwością będę oczekiwać odpowiedzi od Pana.
    Załączam wyrazy szacunku,
    Marta Piaskowska z Łodzi
  • polszczyzna elektroniczna

    1.07.2003
    1.07.2003

    Szanowni Państwo!

    Czy ktoś już pisał o języku, którego używa się na forum lub czacie, który powstaje jako mówiony, a realizuje się jako pisany? Czy można mówić o nowej odmianie, w której dyskomfort wynikający z braku właściwej intonacji, zastępuje się tzw. uśmieszkami?

    Pozdrawiam serdecznie.

  • jeżeli czy jeśli?
    27.06.2003
    27.06.2003
    Która z form: jeżeli czy jeśli jest częściej używana i polecana przez Państwa.
    Iza
  • prostolinijny
    25.06.2003
    25.06.2003
    Chciałbym zapytać o słowo prostolinijny. Czy może mieć ono również znaczenie w pewnym sensie negatywne, tzn. czy można użyć go, mówiąc o kimś, że jest człowiekiem prawym i dobrodusznym, ale prostym, nieobytym, prowadzącym prosty tryb życia, np w znaczeniu: „Mój dziadek całe życie spędził na wsi, nie jest człowiekiem wykształconym, obytym z ludzmi, ale jest uczciwy, prawy, dobroduszny”? Czy mówiąc o kimś takim, można użyć słowa prostolinijny?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • Rusek
    16.06.2003
    16.06.2003
    Szanowni Państwo!
    Nie mogę znaleść w internecie ani na Państwa stronach www wyjaśnienia słowa rusek określającego Rosjanina. Rusek jest to słowo b. często używane w j. polskim, ale pominięte w słownikach. W jakich sytuacjach wyraz ten jest używany? Czy jest to określenie obraźliwe i czy użycie go ma na celu obrazę innej osoby? Czy może jest to potoczne określenie osoby z pochodzenia Rosjanina?
    Mam nadzieję, że będziecie Państwo w stanie udzielić mi odpowiedzi na to pytanie. Za co z góry jestem ogromnie Państwu wdzięczny.
    Z poważaniem
    Fiodor Griniewicz
  • Kiedy używać inicjałów?
    16.06.2003
    16.06.2003
    Szanowni Państwo,
    czy istnieje jakaś norma odnośnie używania przed nazwiskami inicjałów bądź pełnych imion w tekstach naukowych (tudzież tekstach „bardziej eleganckich”). Czy lepiej jest pisać „A. Kowalska odkryła Amerykę” czy też „Anna Kowalska odkryła…”? Czy używanie samego nazwiska („Kowalska odkryła…”) jest uznawane za nieeleganckie?
  • nazwy stanowisk
    9.06.2003
    9.06.2003
    Bardzo proszę o wyjaśnienie pisowni stanowiska redaktor naczelny. Czy w połączeniu z nazwiskiem oba człony piszemy małymi czy wielkimi literami, np. Jan Kowalski – redaktor naczelny, Redaktor naczelny czy Redaktor Naczelny? Jaka jest zasada pisowni stanowisk składających się z dwóch członów (z nazwiskiem i bez nazwiska), np. dyrektor generalny, redaktor naukowy? W Uniwersalnym słowniku języka polskiego napisane jest: „Od Redaktora Naukowego” oraz „Redaktor Naczelna Słowników PWN”. Jednocześnie w tym samym słowniku na stronie zawierającej nazwiska osób przygotowujących słownik ich funkcje przy nazwiskach są napisane w następujący sposób: „Redaktor naukowy”, „Redaktor techniczny” i in. Z czego wynika różnica? Bardzo dziękuję za odpowiedź.
    Teresa Zielińska
  • teolog w spódnicy
    6.06.2003
    6.06.2003
    Jakie są rodzaje żeńskie od wyrazów: filolog, teolog, krawiec, antropolog?
    Dziękuję.
    Pozdrawiam
  • stosownie i mniej stosownie
    5.06.2003
    5.06.2003
    Dzień dobry!
    Mam dwa pytania:
    1. Jak brzmi neutralne stylistycznie określenie czynności, która polega na oczyszczaniu nosa przez wydmuchiwanie jego zawartości (zazwyczaj w specjalną chustkę)? Potoczny czasownik smarkać jest uważany za nieelegancki.
    2. Czy powinno się mówić lekarz medycyny i lekarz weterynarii (względnie lekarz weterynarz) czy też odpowiednio lekarz i weterynarz albo lekarz ludzi i lekarz zwierząt?
  • Jak zacząć list?
    28.05.2003
    28.05.2003
    Proszę o odpowiedź, jaka jest poprawna forma rozpoczynania pism. Czy poprawne jest sformułowanie: „Odpowiadając na…”, czy lepiej użyć formy „W odpowiedzi na…”?
  • medycyna czy nauki medyczne?
    26.05.2003
    26.05.2003
    Czy piszemy w tytułach przed nazwiskiem prof. dr hab. n. med., czy tylko prof. dr hab. med.? A więc medycyny czy nauk medycznych? Od czego to zależy?
  • dr n. hum., mgr inż. …
    20.05.2003
    20.05.2003
    Szanowni Państwo!
    Po ukończeniu akademii technicznej używałem tytułów mgr inż. W kolejnych latach podwyższyłem swoje kwalifikacje i otrzymałem tytuł doktora nauk humanistycznych. Mam w związku z tym pytanie. Czy mogę używać tytułu dr inż. czy tylko dr na oficjalnych dokumentach (wizytówkach itp.)? Uprzejmie proszę o odpowiedź.
    Z poważaniem
    Wiesław Chudy
  • w lato
    14.05.2003
    14.05.2003
    Jak poprawnie powino się powiedzieć: w lecie, latem czy w lato? Mnie najbardziej razi forma w lato. Czy mam rację?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego