44.2.1. [164] Po rzeczownikach, przymiotnikach, imiesłowach przymiotnikowych, przysłówkach, liczebnikach, zaimkach innych niż przysłowne
Cząstki bym, byś, by, byśmy, byście pisze się rozdzielnie po rzeczownikach, przymiotnikach, imiesłowach przymiotnikowych, przysłówkach, liczebnikach, zaimkach innych niż przysłowne:
Samochodem byś chyba pojechał.
Czerwony by się zrobił ze złości.
Psa szczekającego by się nie wystraszył.
Prędko by nie znalazła takiego męża.
Trzech by nie dało rady.
My byśmy dokończyli.
44.2.2. Po zaimkach przysłownych, pytajnych i względnych, jak i odpowiadających im wskazujących:
Pisownia rozdzielna cząstek bym, byś, by, byśmy, byście po zaimkach | |
dlaczego | Dlaczego byśmy nie mieli tam pójść? |
dlatego | Jest senny, dlatego by było dobrze wracać już do domu. |
dokąd | Zawsze to samo pytanie, dokąd by jechać na wakacje. |
dopóki | Dopóki by on został z nami, dopóty by nie było kłótni. |
dopóty | Dopóty byśmy mogli pozostać w Pradze, dopóki starczyłoby nam pieniędzy. |
dotąd | Dotąd by ten przedpokój należał do nas, reszta do was. |
gdzie | Zastanawiam się, gdzie by wysłać dzieci na zimowisko. |
jak (= w jaki sposób) | Tłumaczył cierpliwie, jak by należało poprawić tę pracę. |
kiedy | Kiedy byś mógł przyjść do nas? |
którędy | Zastanawiała się, którędy by przejść, nie mocząc nóg. |
odkąd | Nie wiedział, odkąd by rozpocząć powtórkę materiału. |
odtąd | Gdybym mógł, odtąd bym jeździł tam zawsze. |
skąd | Skąd by miał takie wiadomości? |
stamtąd | Gdyby się nie zgubili, stamtąd by łatwo dotarli do wioski. |
stąd | Stąd bym już mogła pójść sama. |
tak (= w taki sposób) | Jak by zrobił, tak by miał. |
tam | Tam by można powiesić ten obraz. |
tamtędy | Tamtędy by było lepiej iść. |
wtedy | Gdybym przeszedł w eliminacjach, wtedy bym się cieszył. |
UWAGA: Jeśli ten sam wyraz w jednym kontekście pełni funkcję zaimka przysłownego, a w innym jest spójnikiem albo partykułą, to stosujemy odpowiednie rozróżnienie w pisowni, np.
gdzież by | (= w którym miejscu? — zaimek pytajny), np. Gdzież by można było upchać te roczniki gazet? |
gdzieżby | ( = wcale nie — w znaczeniu partykuły retorycznopytajnej — czyżby?), np. Gdzieżby ona ci pomogła! |
jak by | (= w jaki sposób by?), np. Jak by to zrobić, żeby się wszystkim podobało? |
jakby | (= niby, jak gdyby — w znaczeniu porównawczym), np. Twarz jej była jakby maska; |
jakbyśmy | (= jeślibyśmy, gdybyśmy, jeżelibyśmy — w znaczeniu warunkowym ), np. Jakbyśmy byli we Wrocławiu, to was odwiedzimy; |
jakkolwiek byś | (= w jakikolwiek sposób byś — zaimek względny), np. Jakkolwiek byś teraz postąpiła, będzie źle; |
jakkolwiekbyś | (= chociażbyś — spójnik przyzwolenia), np. Jakkolwiekbyś nie miała czasu, zawsze odwiedź chorą koleżankę. |