Frazeologia
Dzielimy się tu z wami wszystkim, co wiemy o frazeologizmach: skąd się wzięły, co znaczą, jaką mają postać i w jakich kontekstach mogą być użyte.
Frazeologia
-
Słomiany ogieńCzyli: krótkotrwały zapał, chwilowy entuzjazm, także człowiek, dla którego jest to charakterystyczne. Palić się do czegoś to bardzo mocno
-
Spaść na cztery łapyCzyli: uniknąć konsekwencji złego postępowania, wyjść cało z trudnej sytuacji. Kotu przypisujemy umiejętność spadania na cztery łapy bez kontuzji.
-
Spocząć na laurachCzyli: zadowalając się dotychczasowymi osiągnięciami, zaprzestać działania. Wydaje się to powiedzenie antyczną metaforą, a ma raptem dwieście lat, i wzięte zostało z prywatnego listu żony pruskiego króla.
-
Sprzężenie zwrotneCzyli: działanie skutku na przyczynę. Przyczyna warunkuje skutek, skutek, jako późniejszy, na własną przyczynę jako przyczynę nie wpłynie, ale może się odbić na tym, co się do niego przyczyniło.
-
Stawać na uszachCzyli: robić wszystko, żeby osiągnąć cel. Stawanie na uszach jest nie tyle trudne, co niemożliwe. Wskazuje jednak na to, że
-
Szara eminencjaCzyli: ktoś, kto sprawuje realną władzę, pozostając w cieniu. Eminentia to ‘dostojność’; taki jest tytuł kardynała. Szarą eminencją nazywano kardynała Richelieu, a także
-
Szybki BillCzyli: ktoś, kto chce zbyt szybko osiągnąć cel. Ten Bill to postać westernowa, rewolwerowiec, dla którego szybkość jest najwyższą zaletą. Ale w rzeczywistości pozawesternowej często co nagle, to po diable i trzeba śpieszyć się powoli, co wiedzieli już Rzymianie.
-
Szyte grubymi nićmiCzyli: łatwe do rozszyfrowania, nieudolnie zamaskowane. Mówi się tak o takich działaniach przeciwko komuś, jak intrygi, manipulacje, kłamstwa. To dobrze, że nici są grube, bo dzięki temu widać ścieg, łatwo można rozpoznać i w efekcie zneutralizować nieuczciwe zagrania.
-
Tajemnica poliszynelaCzyli: rozpowszechniona, wszystkim dostępna informacja, którą niektórzy niesłusznie traktują jako poufną. Poliszynel nie powinien
-
Trudno i darmoCzyli: nie ma rady. Daremnie, na darmo, darmo staralibyśmy się wpłynąć na bieg zdarzeń, nic się nie da zrobić, trzeba się z tym pogodzić. Co najwyżej można wyrazić trudność,
-
Układ odniesieniaCzyli: tło; pewien porządek rzeczy, w związku z którym możemy rozpatrywać jakieś sprawy. Przenośnia tkwiąca w słowie odniesienie jest tak zatarta, jak w samym słowie przenośnia.
-
Umywać ręceCzyli: nie brać za coś odpowiedzialności lub zrzekać się jej. Dawny żydowski zwyczaj umywania rąk, którym pokazywano własną niewinność wobec
-
Urwanie głowyCzyli: nawał pracy i zamieszanie z tym związane. Często dla podbudowania wiarygodności dodaje się tu rzadki przymiotnik istne, który ma przy tym intensyfikować.
-
Uśmiech GiocondyCzyli: uśmiech tajemniczy, pełen spokojnego czaru. Uśmiech to zwykle znak chęci dobrego kontaktu. Lubimy tych, co się do nas uśmiechają, i uśmiechamy się do nich wzajemnie.
-
Wąskie gardłoCzyli: coś, co opóźnia działanie; etap pracy, na którym jest wiele trudności. Ta fizjologiczna przenośnia jest wyrazista: czujemy, jaka to przykra sprawa, gdy nam coś więźnie w gardle, jak nie może się przez nie przecisnąć. I jak tam stoi, kością czy jakimś okoniem.
-
Woda na czyjś młynCzyli: sprawy i okoliczności sprzyjające planom, częściej złym. Młyn to bardzo pożyteczne urządzenie, daje dobre metafory, jak choćby młyny boże, które mielą powoli, ale pewnie.
-
Wolna amerykankaCzyli: postępowanie lekceważące wszelkie zasady. Można to wyrażenie odnosić do wyzwolonych mieszkanek Stanów Zjednoczonych, ale jego znaczenie odnosi się do nazwy odmiany zapasów, dopuszczającej wszelkie chwyty.
-
Wpędzać kogoś do grobuCzyli: uprzykrzać komuś życie, męczyć. Skarżymy się, że coś lub ktoś wpędza nas do grobu, ale samo to, że
-
Wychodzić ze skóryCzyli: usilnie się starać. Żeby pokazać, jak intensywnie ktoś próbuje coś zrobić, osiągnąć, pokazujemy go jako wychodzącego z siebie, czyli przekraczającego własne możliwości.
-
Wypłynąć na szerokie wodyCzyli: zacząć działać w szerokim zakresie. Metaforyka żeglarska nie jest u nas szczególnie rozwinięta, ale czasem pozwala na wyrażenie dużej skali.